واکاوی انواع هویت در داستان‏های نوجوانان بر اساس نظریه روانی- اجتماعی اریکسون

داستان‏های نوجوانان علاوه بر ویژگی‏ های تفریحی و سرگرم‏ کنندگی، سرشار از نکات آموزشی و تربیتی‏اند. یکی از پرسش‏های اساسی در دوره نوجوانی، کنجکاوی‏های فرد در زمینه شناخت خود و هویت‏یابی است. بنابراین شاید بتوان گفت نوجوان از طریق مطالعه داستان می‏تواند به این کنجکاوی‏ها پاسخ دهد. پژوهش حاضر در نظر دارد وضعیت کتاب‏های داستانی نوجوانان را از حیث ابعاد هویت‏یابی بررسی نماید. یکی دیگر از اهداف این پژوهش آن است که از میان داستان‏های بررسی شده، فهرستی از داستان‏هایی که بیشتر از بقیه به انواع هویت توجه داشته‏اند، معرفی شود.

پژوهش حاضر، توصیفی است و از رویکرد تحلیل محتوا به منظور جمع‏ آوری داده‏های پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری شامل تمامی کتاب‏های داستانی گروه‏های سنی "د" و "ه" است که در سال‏های 94-1390 توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است و در مجموع، 180 عنوان داستان را دربرمی‏گیرد.

بررسی‏ها نشان داد در داستان‏های مورد بررسی به انواع مختلف هویت به شکل یکسانی توجه نشده است. بیشترین توجه نویسندگان داستان‏ها به هویت فردی، هویت خانوادگی، هویت گروهی، و هویت ملی تمرکز یافته است. سایر هویت ها به تفکیک در داستان‏های تالیفی و ترجمه‏ ای متفاوت است. می‏توان گفت کم‏ توجهی به سایر هویت‏ها، اثرات منفی و آسیب‏های جدی و جبران‏ ناپذیری را در زمینه شکل‏گیری و تثبیت هویت نوجوانان بر جای می‏گذارد. در بخش پایانی یافته‏ های پژوهش، هفت عنوان از داستان‏های برتر با در نظر گرفتن مولفه ‏های هویتی مطرح در نظریات روانشناسی معرفی شده است.