بررسی اثر ضدقارچی اسانس چهار گیاه دارویی، آنالیز و شناسایی ملکولی باکتری آنتاگونیست علیه قارچ عامل پوسیدگی بعد از برداشت پرتقال Penicillium digitatum

کپک سبز مرکبات  Penicillium digitatumازمهم‎ترین بیماری های بعد از برداشت می باشد. به کارگیری مداوم سموم شیمیایی تاثیر ماندگار روی سلامتی انسان و آلودگی محیط زیست دارد و سبب بروز مقاومت در سویه های بیماری‎زا می‏گردد. در این تحقیق فعالیت ضدقارچی غلظت های مختلف (100، 200، 300 و 400 پی پی ام) اسانس چهار گیاه دارویی آویشن شیرازی (Thymus vulgaris)، آلوورا (Aloe vera)، سیر (Allium sativum) و زیره سبز (Cuminum cyminum) جمع آوری شده از منطقه قرق استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها با استفاده از روش تقطیر؛ بخار آب و با استفاده از دستگاه کلونجر تهیه و سپس مهمترین مواد موثره اسانسی که بیشترین عملکرد آنتاگونیستی را داشتند توسط دستگاه GC/MS آنالیز گردید. همچنین فعالیت آنتاگونیستی باکتری های جداسازی شده از اپی‎فیت پرتقال شامل sp. Bacillus، Pseudomonassp.، Streptomycess sp. علیه قارچ پنی سیلیوم در قالب طرح فاکتوریل مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین درصد ممانعت کنندگی (95/99 درصد)، توسط اسانس آویشن علیه پنی سیلیوم در غلظت 400 پی‎پی‎ام مشاهده گردید. آنالیز رگرسیونی تاثیر اسانس ها نشان داد با افزایش غلظت اسانس درصد بازدارندگی آن روی قارچ افزایش می یابد. بر اساس نتایج به دست آمده، اسانس آویشن با داشتن مهمترین ترکیبات موثره در اسانس ها (کارواکرول - 5/45 درصد)، آلفا- ترپینئول (-9/22 درصد) و اندو- بورنئول (3/14 درصد) بیشترین فعالیت ممانعت کنندگی (3/22 میلی متر) را علیه پنی سیلیوم از خود نشان داد. در بین 23 جدایه باکتریایی، یک جدایه به نام H7 بیشترین فعالیت ممانعت کنندگی را علیه قارچ داشت. با استفاده از PCR و تعیین توالی DNA ژنوم 16S rRNA، H7 به عنوان Bacillus cereus شناسایی گردید. بنابراین اسانس آویشن و جدایه (Bacillus cereus (H7 جایگزین های مناسبی برای کنترل شیمیایی پوسیدگی بعد از برداشت پرتقال می باشند.