زمین شیمی، جایگاه زمین ساختی و خاستگاه ماگمایی توده نفوذی کانه دار در مجموعه مس پورفیری صاحب دیوان، شمال غرب ایران

مجموعه مس پورفیری صاحب دیوان در پهنه ماگمایی البرز-آذربایجان در شمال غرب ایران واقع است. بر پایه بررسی های صحرایی، سنگ نگاری و زمین شیمیایی، ترکیب اصلی توده نفوذی کانه دار در این مجموعه شامل گرانودیوریت، دیوریت و مونزونیت است. این سنگ ها پرآلومین و وابسته به سری های ماگمایی کلسیمی قلیایی پتاسیم بالا و شوشونیتی هستند و در گستره گرانیت های نوع I جای می گیرند. در نمودارهای هارکر، SiO2 دارای همبستگی منفی با Al2O3، CaO، K2O، MgO، P2O5، TiO2، FeOt، Co و V و همبستگی مثبت با Cr ، La، Zr و Nb است. غنی شدگی از عناصر سنگ دوست درشت یون (مانند Cs، Th و U)، تهی شدگی از عناصر با قدرت میدان بالا (مانند Nb، Ta و Ti) و غنی شدگی از عناصر خاکی نادر سبک نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین همراه با بی هنجاری جزئی منفی Eu از دیگر ویژگی های زمین شیمیایی سنگ های گرانیتوئیدی صاحب دیوان است. نمودارهای تفکیک محیط زمین ساختی نشاندهنده شکل گیری این سنگ ها در محیط قوسی آتشفشانی پسابرخوردی در یک کرانه فعال قاره ای است. بر پایه داده های زمین شیمیایی، ماگمای مولد سنگ های مورد بررسی بوسیله ذوب بخشی پوسته قاره ای زیرین در اثر نفوذ مذاب های بازالتی مشتق شده از گوشته و در تعادل با پسمانده ای شامل پیروکسن و آمفیبول تشکیل شده است.