کانی شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانه زایی منگنز همراه با رادیولاریت های نورآباد دلفان (شمال غرب لرستان)

محدوده مورد بررسی در شمال غرب استان لرستان و بخشی از نوار افیولیتی بروجرد- کرمانشاه در زون زاگرس رورانده به سن ژوراسیک بالایی- کرتاسه زیرین واقع شده است. نهشته های منگنز در منطقه نورآباد دلفان به صورت عدسی های نامنظم و کوچک و میان لایه ای با چرت های رادیولاریتی تشکیل شده که با توالی های آهکی متوسط تا ضخیم لایه، دسته های رادیولاریتی، مادستون و لایه هایی از شیل و آهک های پلاژیک پوشیده شده است. کانه زایی منگنز اغلب به صورت سین ژنتیک (همزاد) همراه با رگه های ژاسپروئیدی و سیلیسی شده مشاهده شده است و در مرحله بعدی به صورت اپی ژنتیک (استوک ورک و رگه و رگچه) همراه با واحدهای کربناته و کانسنگ سین ژنتیک، در واحدهای چرت رادیولاریتی رخ داده است. بررسی های ژئوشیمی نشان داد که نسبت عناصر Mn/Fe در کانسار از 65/4 تا 59/38 گرم در تن (با میانگین 29/8 گرم در تن) و نسبت Al/Ti از 35/0 تا 5/2 گرم در تن (با میانگین 24/7 گرم در تن) متغیر است. نسبت Co/Zn، مقادیر پایین Cu (با مقدار میانگین 122 گرم در تن) و Ni (با مقدار متوسط میانگین 112 گرم در تن) و همچنین غنی شدگی عناصر تقریبا متحرک مثل Sr, As Zn, Ba, Fe, Mn, Si بیانگر شباهت کانی سازی با کانسارهای هیدروترمال- هیدروژنی زیردریایی در بستر حوضه اقیانوسی است. بررسی های کانی شناسی (میکروسکوپی، پراش سنجی پرتو ایکس و الکترون مایکروپروب) نشان می دهد که پیرولوزیت مهم ترین کانی منگنز منطقه را تشکیل داده که این کانی با محتوای بالای تیتان، مشابه با ذخایر منگنز موجود در توالی افیولیتی است. با توجه به شواهد موجود نهشته شدن کانسار منگنز در منطقه نورآباد دلفان را می توان در اثر جانشینی های اولیه منگنز در سنگ میزبان تحت تاثیر فرایندهای هیدروترمال- هیدروژنی اولیه و کانی سازی ثانویه ناشی از تحرکات زمین ساختی گسل های عمده در منطقه دانست.