بررسی شاخص های اجتماعی موثر در عدم مشارکت مردمی در طرح های منابع طبیعی با کاربرد روش AHP و آزمون های ناپارامتریک

مشارکت مردمی در اجرای عملیات منابع طبیعی، از جمله رویکردهایی است که ضامن تحقق اهداف و موفقیت طرح ها است. در این پژوهش، با تکیه بر تجارب کارشناسی و بر اساس عملیات مختلف منابع طبیعی اجرا شده در حوزه های آبخیز مشرف به شهر تهران، شاخص ها و زیر شاخص های اجتماعی موثر در عدم مشارکت مردمی در قالب سه شاخص و 10 زیرشاخص شناسایی و تعیین شد. نتایج حاصل از اولویت بندی شاخص های اجتماعی موثر در عدم مشارکت مردمی در طرح های منابع طبیعی مبتنی بر اوزان به دست آمده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP مبتنی بر پرسش نامه خبرگان نشان می دهد که شاخص های نامطلوبیت رفتاری با وزن نهایی 0.623 و نامطلوبیت دموگرافیک با وزن نهایی 0.130، به ترتیب بیشینه و کمینه اولویت را به خود اختصاص داده اند، به طوری که رتبه بندی شاخص ها مبتنی بر اوزان به دست آمده، به ترتیب اهمیت از بیشینه به کمینه به صورت شاخص نامطلوبیت رفتاری، مشکلات فرهنگی و نامطلوبیت دموگرافیک است. همچنین، نتایج حاصل از رتبه بندی زیر شاخص ها بر اساس آزمون رتبه های دبلیو کندال نشان دهنده تفاوت نقش زیرشاخص های اجتماعی موثر بر عدم مشارکت مردمی در طرح های منابع طبیعی است. به طوری که زیرشاخص عدم اطمینان مردم در اثربخشی نظراتشان با میانگین رتبه 6.80 و زیرشاخص پایین بودن سطح سواد و آگاهی با میانگین رتبه 3.16 به ترتیب بیشینه و کمینه میانگین رتبه را به خود اختصاص داده است. نتایج پژوهش، نشان دهنده نقش اصلی شاخص عدم اعتماد مردمی به عنوان مرجح ترین شاخص موثر بر عدم مشارکت مردمی است. به طوری که، زیر شاخص های عدم اطمینان مردم در اثربخشی نظراتشان و عدم اعتماد نسبت به تداوم پروژه ها به علت اجرای نیمه کاره طرح ها دو اولویت نخست را به خود اختصاص داده اند. همچنین، زیرشاخص کمبود نیروی جوان در روستاها در نتیجه مهاجرت به شهرها از شاخص نامطلوبیت دموگرافیک و نیز زیرشاخص نبود یا کم رنگ بودن فرهنگ مشارکت از شاخص مشکلات فرهنگی به عنوان مهمترین زیرشاخص های اجتماعی موثر در عدم مشارکت مردمی رتبه بندی شدند.