بررسی روند تغییرات بارش و دبی در حوضه آبریز دریاچه اورمیه در طول چهار دهه اخیر

حوضه دریاچه اورمیه به دلیل اهمیت اقلیمی، اقتصادی، اکولوژیک و زیست محیطی یکی حوضه های مهم در شمال غرب ایران به شمار می رود. در این مطالعه به منظور بررسی علل افت سطح آب دریاچه، روند دو عامل دخیل در تغذیه آن، شامل بارش و دبی رودخانه ها مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور، داده های مربوط به ایستگاه های باران سنجی و هیدرومتری در سرتاسر حوضه در مقیاس فصلی و سالانه جمع آوری گردید. سری زمانی طولانی مدت متغیرها تهیه شد و روند زمانی آنها با استفاده از آزمون من کندال و کندال فصلی بررسی شد. نتایج نشان داد متغیر بارندگی سالانه در برخی نقاط روند افزایشی و در برخی روند کاهشی دارد اگرچه از نظر آماری روندهای مشاهده شده در اغلب ایستگاه ها معنی دار نیستند. علیرغم عدم وجود نشانه هایی از روند کاهشی یکنواخت بارندگی سالانه، در بیشتر ایستگاه های هیدرومتری متغیر دبی سالانه در سطح معنی داری 5 درصد روند کاهشی دارد. بنابراین، به طور آماری نمی توان افت چشمگیر آبدهی رودخانه های منتهی به دریاچه و در نتیجه افت سطح آب دریاچه را به کاهش مقدار بارندگی آن نسبت داد. در نتیجه عوامل دیگری از جمله افزایش روند تبخیر- تعرق ناشی از گرمایش اتمسفر، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی، تغییر کاربری اراضی و یا حتی ذخیره آب در مخازن سدها و کاهش جریان های ورودی به مخزن دریاچه ممکن است باعث افت سطح آب دریاچه شده اند که نیازمند تحقیقات بیشتر است