بررسی امکان جایگزینی کود دامی با سایر بهبود دهنده های رشد آلی در زراعت زعفران (Crocus sativus L) در وزن های مختلف بنه مادری

این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر بهبود دهنده های رشد آلی (امولسیون آلی-معدنی با نام تجاری امیک، اسید هیومیک با نام تجاری هیوماکس، کود دامی و شاهد بدون تغذیه) و وزن بنه مادری (0 تا 4 گرم، 1/4 تا 8 گرم و 1/8 تا 12 گرم) بر عملکرد گل و بنه زعفران، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، با سه تکرار طی سال های زراعی 97- 1396 و 98- 1397 در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی اجرا گردید. بر اساس نتایج استفاده از بهبوددهنده های رشد آلی در مقایسه با شاهد بر اکثر صفات مورد بررسی در سال اول کشت تاثیر معنی داری نداشت. اما در سال دوم و طی دوره 21 روزه گلدهی زعفران، تیمار کود دامی وزن خشک کلاله را نسبت به تیمار شاهد، هیوماکس و امیک به ترتیب 3/77، 7/71 و 9/58 درصد افزایش داد. با برازش خط رگرسیونی بین عملکرد تجمعی کلاله و روزهای پس از گلدهی مشخص شد که عملکرد زعفران در تیمارهای کود دامی، امیک، هیوماکس و شاهد به ترتیب 01/19، 43/11، 92/10 و 65/10 میلی گرم در روز افزایش می یابد. بعلاوه بالاترین وزن خشک گل در سال دوم با 2858 میلی گرم در مترمربع به تیمار کود دامی تعلق داشت. اما بالاترین میزان صفات مورد مطالعه در هر دو سال به تیمار بنه بزرگ و پایین ترین آن به تیمار بنه کوچک تعلق داشت. در سال اول وزن کلاله در تیمار بنه بزرگ با 22/82 میلی گرم در مترمربع نسبت به تیمار بنه کوچک حدود 190 برابر بیشتر بود؛ هرچند این اختلاف در سال دوم به کمتر از 3 برابر کاهش یافت. بعلاوه بالاترین تعداد (36/466 عدد در مترمربع) و وزن (55/936 گرم در مترمربع) بنه دختری نیز در تیمار بنه های مادری بزرگ به دست آمد. اما در سال دوم آزمایش با کاهش اختلاف بین سطوح وزن بنه مادری، تاثیر دو سطح بنه بزرگ و متوسط بر وزن کلاله، وزن گل و تعداد گل به لحاظ آماری معنی دار نبود. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از کود دامی در زراعت زعفران به دلیل ویژگی های منحصربه فرد آن ازجمله بهبود شرایط فیزیکی خاک توسط سایر بهبوددهنده های رشد آلی قابل جبران نیست. بعلاوه اجتناب از کاشت بنه های مادری با وزن کمتر از 4 گرم به دلیل تاثیر نامطلوبی که بر عملکرد اقتصادی زعفران دارد، باید مورد توجه کشاورزان قرار گیرد.