بررسی ترانه سرایی در ادبیات فارسی تا دوره ی مشروطیت ایران

ترانه در لغت به معنای خرد، تر و تازه از ریشهی اوستایی تئورونه، اصطلاحی عام بوده است که بر انواع قالب های شعری ملحون یا همراه موسیقی به ویژه فهلویات، دو بیتی، رباعی و بیت اطلاق می شده است. با توجه به ریشه باستانی ترانه ها، کهن ترین اشعار فارسی در میان این نوع ادبی یافت شده است. در سروده های زرتشت که در گاتها " ثبت شده، به عنوان اولین بارقه های روحیه ی ایرانی نمود پیدا می کند. روش پژوهش حاضر تجزیه و تحلیل داده ها و توصیفی بوده است. در این جستار پس از بیان و تعریف ترانه، ترانه سرایی تا دوره ی مشروطیت بررسی میشود و به ویژگی های وزن ترانه، زبان ترانه و درون مایه آن پرداخته میشود. در سده های هشتم و نهم هجری قمری تصنیف به جای قول و غزل ترانه (فروداشت) به کار می رفته است، پیش از آن به معنی آهنگ سازی معمول بوده و به تدریج به معنی شعر و غزلی که متناسب و همراه با موسیقی ساخته شده باشد، مصطلح شده است. تصنیف از قرن دهم به بعد به شعری اطلاق میشود که همراه با موسیقی خوانده میشود و گاه وزن عروضی دارد و کم و بیش قافیه نیز در آن به کار رفته است، یکی از بارزترین ویژگی آن تصنیف کردن (ساختن) است و غالبا تا دوره ی صفویه هماهنگ با شعر عروضی بوده است، ولی بعد از آن دوره تا حدی از وزن عروضی آزاد گشته است. تصنیف به صورت امروزی از دستاوردهای انقلاب مشروطیت است. زبان ترانه ساده و صمیمی است و درون مایه های آن معمولا توده ای، عامیانه و احساسی است.