رابطه ویژگی های شکل شناسی حوزه آبخیز با تولید رواناب و رسوب (مطالعه موردی: حوضه های منتخب استان خراسان رضوی)

تولید رسوب و رواناب تابع عوامل مختلفی است و شناسایی عوامل موثر، کمک شایانی به مساله مدیریت آبخیز می نماید. هدف این تحقیق تعیین ارتباط تولید رسوب-رواناب با ویژگی های شکل شناسی در 26 حوضه منتخب خراسان رضوی است. در این راستا پس از مرزبندی حوضه ها، 13 ویژگی شکل شناسی از حوضه ها در نرم افزار ArcGIS9.3 محاسبه شد. دوره مشترک آمار هیدرومتری، 20 ساله و از سال 1365 تا 1385 در نظر گرفته شد. سپس ایستگاه هایی که دارای داده های ناقص بودند، به روش نسبت نرمال بازسازی و داده ها تکمیل شد. به منظور تعیین ارتباط بین ویژگی های شکل شناسی و رواناب و رسوب، ضرایب همبستگی آن ها به دست آمد و جهت ارزیابی روابط، از رگرسیون چند متغیره گام به گام در نرم افزار SPSS22 استفاده شد و مدل های برگزیده ارائه شدند. هدف دیگر تحقیق استفاده از آنالیز خوشه ای به عنوان ابزاری جهت تعیین حوضه های همگن بود به نحوی که با گروه بندی، عامل ناهمگنی حوضه ها مشخص شود. با توجه به نتایج همبستگی، مرتبط ترین ویژگی ها در تولید رسوب شامل ارتفاع، شیب، طول آبراهه اصلی و تراکم زهکشی و برای رواناب، ویژگی های عامل شکل و فرم حوضه، نسبت دایره ای، نسبت کشیدگی و قطر دایره همسطح تعیین شدند. طبق نتایج رگرسیون، موثرترین ویژگی در تولید رسوب، تراکم زهکشی و در تولید رواناب به ترتیب عامل فرم حوضه، نسبت کشیدگی و عامل شکل حوضه شناخته شدند. تحلیل خوشه ای نیز در چهار بخش مجزا بر اساس ویژگی های شکل شناسی، شاخص های دبی، شاخص های رسوب و تمامی عوامل ذکر شده، انجام گرفت. نتایج تحلیل خوشه ای در چهار بخش ذکر شده، نشان داد که با استفاده از عوامل ورودی متفاوت، گروه بندی متفاوتی برای حوضه های مورد مطالعه به دست می آید.