مسوولیت معتوه در حقوق کیفری ایران با نگاهی به حقوق مصر

در حقوق کیفری ایران انسان ها فقط به عاقل یا مجنون تقسیم نمی شوند، بلکه اشخاصی هم هستند که از یک طرف در تعریف مجنون موضوع ماده 149 قانون مجازات اسلامی قرار نمی گیرند و از طرف دیگر متعارفا عاقل هم نیستند، سن عقلی این افراد کم تر از سن جسمی آن ها در حد اطفال متاثر از نقصان عقل می باشد که در فقه معتوه نام دارند. ماده 91 قانون مجازات اسلامی به مفاهیم متعدد نقصان عقل، یعنی نداشتن درک حرمت یا ماهیت رفتار مجرمانه و وجود شبهه در رشد و کمال عقل توجه کرد، این افراد در عرف تحت عنوان مبتلایان به انواع بیماری های روانی عقب ماندگی ذهنی، دلیریوم (روان آشفتگی) و دمانس (زوال عقل) شناخته می شوند. با توجه به ماده 140 قانون مزبور که شرط مسوولیت کیفری را عقل بیان داشته، معتوه را که ناقص العقل است، نباید در صورت ارتکاب هر جرمی واجد مسوولیت کیفری دانست، از آنجا که مجازات فرع بر مسوولیت کیفری است، محکوم کردن معتوه مرتکب جرم موجب حد یا قصاص به این مجازات ها فاقد توجیه و حتی باید گفت محکومیت به مجازات مذکور در ماده 89 قانون فوق الذکر هم محل تامل است، شایسته است آن ها در صورت ارتکاب جرائم موجب حد، قصاص یا تعزیر به اقدامات تامینی و تربیتی محکوم شوند. در حقوق مصر عته داخل در معنی عاهات عقلی حکم جنون را دارد که مورد انتقاد است.