ارزیابی کارایی مدل EGEM در پیش بینی فرسایش خندقی موقت، مطالعه موردی: حوزه آبخیز قوری چای، اردبیل

فرسایش خندقی موقت، یکی از انواع فرسایش آبی بوده که سهم زیادی در تخریب اراضی دارد. به منظور، ارزیابی میزان هدررفت خاک ناشی از آن و اجرای اقدامات حفاظتی مناسب، پیش بینی این پدیده امری ضروری است. این پژوهش، با هدف بررسی کارایی مدل EGEM در پیش بینی فرسایش خندقی موقت در حوزه آبخیز قوری چای استان اردبیل انجام پذیرفته است. بدین منظور، تعداد 17 خندق موقتی در حوضه شناسایی شد و از اردیبهشت ماه 1393 تا اردیبهشت ماه 1395 به پایش و ثبت خصوصیات مورفولوژیکی و حجم فرسایش آن ها پس از هفت واقعه بارشی موثر پرداخته شد. برای تخمین فرسایش خندقی موقت ناشی از تک واقعه بارش، مدل EGEM به چهار گروه ورودی شامل اطلاعات شناسایی، داده های حوضه، خاک و بارش در هر خندق نیاز دارد. این مدل شامل دو مولفه هیدرولوژی و فرسایش بوده که رواناب ناشی از بارش های رخ داده در هر یک از زیرحوضه های مشرف به خندق ها بر اساس روش شماره منحنی NRCS برآورد می کند. نتایج ارزیابی کارایی مدل EGEM نشان داد که مدل حجم خاک و سطع مقطع فرسایش یافته را به ترتیب با ضریب تبیین 0.96 و 0.89 پیش بینی کرده است. همچنین، نتایج تحلیل حساسیت مدل نیز نشان داد که مدل نسبت به پارامتر CN بیشترین حساسیت را داشته است، به طوری که با افزایش و کاهش 10 درصدی CN، میزان تغییرات حجم خاک فرسایش یافته به ترتیب 22.98 و 18.92- درصد تغییر پیدا کرد. لذا، می توان گفت که مدل EGEM برای برآورد میزان فرسایش خندقی موقت ناشی از وقایع منفرد بارندگی در حوزه آبخیز قوری چای مناسب بوده، می توان آن را برای مطالعه و برنامه ریزی روی خندق های موقتی در حوضه های مشابه توصیه کرد.