اثر تنش کم آبی و محلول پاشی ایندول استیک اسید در مراحل مختلف رشد دانه بر عملکرد و خصوصیات جوانه زنی بذور تولید شده ارقام گندم نان

تنظیم کننده های رشد گیاهی از مهمترین عوامل موثر در شکل گیری عملکرد دانه محسوب می شوند. با این وجود نقش های فیزیولوژیک آنها به طور کامل شناسایی نشده است. از طرف دیگر تنش خشکی از عوامل اصلی کاهش تولید محصولات زراعی است و علاوه بر افت عملکرد بر خصوصیات جوانه زنی نیز تاثیر می گذارد. به همین منظور، آزمایشی در دو بخش مزرعهای و آزمایشگاهی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه طی سال های 89-1388 و 90-1389 در قالب اسپلیت پلات-فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آبیاری در دو سطح شامل بدون تنش و تنش کم آبی (قطع آبیاری پس از گرده افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیکی) به عنوان کرت اصلی مد نظر قرار گرفت و ترکیب ارقام گندم پیشتاز و مرودشت، 336 و DN-11 همراه با تیمارهای محلول پاشی ایندول استیک اسید (با غلظت 50 میکرومولار) در سه سطح شامل شاهد، اوایل مرحله تقسیم سلولی (گرده افشانی) و پرشدن دانه (14 روز پس از گرده افشانی) درکرتهای فرعی قرار گرفتند. در شرایط بدون تنش عملکرد دانه رقم مرودشت بیشتر از دیگر ارقام بود. کاهش شدید عملکرد دانه در این رقم طی تنش کم آبی نشان داد که حساسیت این رقم نسبت به تنش کم آبی بیشتر از سایر ارقام است و کمترین کاهش عملکرد دانه طی تنش رطوبتی مربوط به رقمDN-11 بود. محلول پاشی ایندول استیک اسید در ابتدای تقسیم سلولی دانه های در حال رشد، موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه شد که در این شرایط بیشترین افزایش عملکرد دانه در رقم مرودشت دیده شد. ولی اعمال این تیمار در مرحله پرشدن دانه چنین اثری نداشت. بذور بدست آمده از مزرعه در آزمایشگاه از نظر خصوصیات جوانه زنی مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج نشان داد که طول ریشه چه و درصد جوانه زنی تحت تاثیر تنش کم آبی قرار نگرفتند و به غیر از پارامترهای نسبت ساقه چه به ریشه چه و سرعت جوانه زنی که طی تنش افزایش یافتند بقیه پارامترهای کاهش چشمگیری نشان دادند. مقایسه میانگین اثر محلول پاشی ایندول استیک اسید مخصوصا در ابتدای پرشدن دانه بیانگر اثر معنی دار آن بر خصوصیات جوانه زنی بود به طوری که سبب افزایش صفات جوانه زنی گردید. با توجه به نتایج به دست آمده احتمالا اکسین با تاثیرگذاری بر کیفیت بذور تولید شده و نه افزایش کمیت (وزن دانه) موجب اثرات مثبت بر خصوصیات جوانه زنی شده است.