اولویت بندی و تفحصی بر اصول و ارزش های معماری ایرانی دوره اسلامی؛ مبتنی بر تجلی معنا در عناصر کالبدی معماری (با استعانت از آیه 23 سوره مبارکه حشر)

ایران کشوری دارای معماری با ارزش دیرینه است. دیرزمانی است که صاحب نظران متفق القول بر حفظ، احیا و باززنده سازی ارزش های گذشته ایران به منظور حفظ ارزش های فرهنگی نماینده هویت ملی هستند. شناسایی ارزش های معماری گذشته و برگزیدن اساسی ترین آن ها در رعایت معیارهای منطبق با شرایط زمانی و مکانی جامعه امروزی نیز مسئله اصلی محسوب می شود. همواره باید در راه شناختن ارزش های معماری ایرانی-اسلامی و انعکاس آن به متخصصین جوانی که به نحوی در این مسئله دخالت دارند؛ تلاش نمود. نوشته دردست، دارای روش کیفی و کمی است و روش تحقیق به صورت پیمایشی و از لحاظ هدف بنیادی است. با انتخاب یک فرآیند از جنس کیفی-توصیفی و بررسی آن به صورت کمی این فرضیه مطرح می شود که «میان معنا و عناصر کالبدی معماری رابطه معنادار مشاهده می شود»؛ چه بسا در معماری گذشته به خصوص معماری دوره اسلامی، نمودها و تجلی مفاهیم برگرفته از فرهنگ جامعه به زیبایی هرچه تمام تر در اثر معماری نمود پیداکرده و قابل شناسایی است. همچنین اصولی که در منابع به آن پرداخته می شود از نظر اولویت بندی و ارزش گذاری متفاوت است. لذا؛ این پژوهش با بهره گیری از نظریات متخصصین در این حوزه، به روشی پیمایشی به دنبال کشف این مباحث از نوع کمی است. در ابتدا جهت نیل به استعلای معماری با استعانت از سوره مبارکه حشر، آیه 23 و تطبیق آن با اصول های ارزشمند معماری، به بررسی و استخراج توصیفی از آن پرداخته و سپس این اطلاعات به تایید 15 استاد صاحب نظر در این حوزه رسید. در ادامه، پرسشنامه تدوین و با روش نمونه گیری هدفمند، در جهت انتخاب جامعه آماری متخصصین از اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های دولتی و جامع کشور، 5 دانشگاه انتخاب که در مجموع 120 نفر را شامل و با خارج کردن پرسشنامه های ناقص به 100 پرسشنامه تاییدشده رسیدیم. داده ها با بهره گیری از آزمون های آماری: (T تک نمونه، آزمون دونمونه ای، آزمون ANOVA و آزمون فریدمن) در نرم افزار 21spss مورد آنالیز قرارگرفته و نتایج به دو روش توصیفی و استنباطی ارایه شده است. نتایج نشان می دهد میان مولفه های مفاهیم و عناصر کالبدی در معماری رابطه معنادار وجود دارد. همچنین عواملی نظیر مولفه های معنایی، مولفه های اقلیمی، مولفه های ساختار، و در نهایت مولفه های تکنولوژی از نظر اهمیت به ترتیب اولویت دسته بندی می شود.