سنجش میزان تاب آوری و چگونگی توزیع آن در محلات شهر تهران

در کشورهای بیشتر توسعه یافته تغییرات چشمگیری در نگرش به مخاطرات دیده می شود؛ به طوری که دیدگاه غالب از تمرکز صرف بر کاهش آسیب پذیری به افزایش تاب آوری در مقابل سوانح تغییر یافته است. بر این اساس، در برنامه ریزی های کاهش مخاطرات باید به دنبال ایجاد و تقویت ویژگی های جوامع تاب آور باشند. در این میان، به مفهوم عام، شهر تهران به دلیل شرایط خاص طبیعی و جغرافیایی آن مستعد شوک های متعددی ازجمله زلزله، سیل، و... است که ضرورت توجه به مفهوم تاب آوری شهری را می رساند.
در این مقاله هدف سنجش تاب آوری شهر تهران به منزله اولین گام در فرایند تاب آور کردن شهر با به کارگیری مدل و شاخص های تعیین کننده تاب آوری و بیان روشی برای بررسی آن است. برای نیل به این هدف با استفاده از داده های آماری سال 1390 محلات شهر تهران و به کارگیری روش شاخص های تاب آوری خط مبنا برای جوامع و تمرکز بر مجموعه ای از شاخص ها بر اساس مدل اصلاح شده تاب آوری مکانی بلایا (DROP)، عرضه شده از سوی کاتر و همکاران در سال 2008، مدل مفهومی مطالعه ساخته و برای محاسبه شاخص تلفیقی تاب آوری مدل تحلیلی F’ANP، که ترکیبی از تحلیل عاملی و مدل شبکه ای ANP است، استفاده شده است. پس از تدقیق مدل مفهومی از طریق انجام تحلیل عاملی تاییدی، به تفکیک ابعاد تاب آوری، 23 شاخص تبیین کننده تاب آوری شهری در شهر تهران، پس از تحلیل عاملی اکتشافی، به شش عامل اجتماعی  اقتصادی، دسترسی به خدمات عمومی، زیرساخت  جامعه ای، فضای باز (زیرساختی)، فعالیتی  اقتصادی، زیرساختی منجر گردیدند که این عوامل و شاخص های آن ها برای انجام فرایند مدل تحلیلی F’ANP به منظور استخراج ضریب اهمیت نسبی به کار گرفته شدند. این ضریب اهمیت با روش تلفیق حسابی ترکیب و نهایتا شاخص تلفیقی تاب آوری محلات شهر تهران به دست آمد و در سطح محلات شهر تهران ترسیم گردید. نتایج تاب آوری بیشتر محلات نیمه شمالی تهران را در مقایسه با نیمه جنوبی نشان می دهند.