مطالعه تطبیقی صورت های فلکی بروج دوازده گانه در نسخ مصور «الموالید» و «صورالکواکب الثابته»

در طول تاریخ، انسان پیوسته در پی یافتن دلایلی برای توضیح رویدادهای جهان پیرامون خود بوده و آسمان را یکی از اصلی ترین عوامل وقوع این رویدادها می انگاشت؛ ازاین رو کنجکاوی در افلاک و جستجو در راز کیهان، قدمتی به درازای حضور بشر بر روی کره خاکی دارد. ظهور دین مبین اسلام و  گرایش خلفای اسلامی به علم نجوم و نجوم احکامی سبب رشد و توسعه این شاخه از علوم طبیعی به ویژه در فاصله قرن 3 تا 9 هجری شد. در پژوهش حاضر مفاهیم و باورهای نجومی در دوران اسلامی شناسایی و استخراج گشته و جهت تطبیق با نقوش نجومی دو نسخه مصور «صور الکواکب الثابته» (820ه.ق) اثر عبدالحمن صوفی که نسخه اولیه آن متعلق به قرن 4 ه.ق بوده و «الموالید» (700ه.ق) اثرابومعشر بلخی بررسی شده است. پژوهش حاضر کیفی و به لحاظ هدف، نظری است. داد ه های این پژوهش بر پایه اطلاعات کتابخانه ای و پایگاه های اطلاعاتی علمی بوده و روش ارایه آن توصیفی و تحلیلی با رویکردی تطبیقی است. مهم ترین پرسش های پژوهش حاضر عبارتند از: 1. مولفه های احکام نجومی دوران اسلامی چیست و انواع صورت های فلکی با چه ویژگی هایی در دو نسخه مصور صورالکواکب و الموالید تجسم یافته اند؟ 2. تا چه میزان نقش صورفلکی بروج دوازده گانه در نسخ یاد شده به لحاظ تجسمی بر هم انطباق داشته است؟ بنا بر یافته های پژوهش، صورفلکی به دو دسته ی بروج دوازده گانه و سیارات هفت گانه تقسیم می شوند که این صورت ها در دو کتاب نام برده از تنوع برخوردار بوده و کاملا منطبق بر هم نیستند و بعضا به اقتضای سلیقه هنرمند تغییراتی در آن ها صورت گرفته است.