معرکه و معرکه گیری در ایران به روایت سفرنامه نویسان

از دیرباز در ایران، برای سرگرمی، انواع معرکه ها برگزار می شده که هریک آدابی داشته است. در این مقاله، ضمن اشاره به معرکه های نمایشی و بازی و کلامی و انواع هریک، نوع و شیوه آن را ازمنظر شرق شناسان و سفرنامه نگاران بررسی می کنیم. فایده این بررسی روشن شدن ابعاد این معرکه هاست که گستردگی فراوانی در نقاط ایران دارد. سفرنامه نگاران گاه به جزییات اشاره های روشن گرانه داشته اند که در منابع و متون ایرانی کم تر بدان اشاره شده و چون برای نویسنده ایرانی امری آشنا بوده از ذکر جزییات پرهیز کرده است. در این مقاله، با توجه به آثار 25 مستشرق و سفرنامه نویس و با اتکا به آثار و متون فارسی برای تکمیل تحقیقات، ابعاد معرکه های ایرانی روشن شده است. در این پژوهش، معلوم می شود برخی از آیین های نمایشی در ایران پیشینه ای طولانی دارد و برخی دیگر به کلی از یاد رفته یا تحول و تغییر یافته است. از این آیین ها اصطلاحات و واژگانی در زبان مردم باقی مانده است که به علت ازمیان رفتن آیین نمایشی آن اصطلاح بر ما روشن نیست. چنین مطالعاتی جز آن که ما را با فرهنگ عامه و زندگی گذشته آشنا می کند زمینه ای برای مطالعات ادبیات نمایشی نیز است.