خصوصیت و منشایابی آلودگی فلزات سنگین در ذرات غبار ترسیب شده اتمسفری شهر تهران در سال 1397

ذرات غبار اتمسفری نقش قابل توجهی در انتقال عناصر شیمیایی رهاشده از منابع صنعتی و شهری دارند. بطوری که آلاینده های متصل به این ذرات می توانند طی مسافت های طولانی منتقل شده و به عنوان تابعی از شرایط هواشناسی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ذرات و طبیعت سطح هستند. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی غنای فلزی و درجه آلودگی فلزات سنگین در غبار ترسیب شده اتمسفری شهر تهران بود.

نمونه های غبار از 8 نقطه از شهر تهران در سال 1397 برداشت شد. فلزات سنگین (سرب، روی، مس، نیکل، کروم، منگنز و آلومینیوم) در این ذرات با استفاده از دستگاه ICP-MS آنالیز شد. غنای فلزات و درجه آلودگی با استفاده از شاخص های فاکتور غنی شدگی (EF)، انباشت زمینی (Igeo)، درجه آلودگی (Cd) و درجه آلودگی اصلاح شده (mCd) تعیین شد. از آزمون های تی جفتی، همبستگی پیرسون و تجزیه خوشه ای سلسله مراتبی جهت تحلیل استفاده شد.

روند میانگین غلظت عناصر در فصل گرم و سرد مشابه و به صورت آلومینیوم>روی>منگنز>سرب>مس>کروم>نیکل بود. نتایج شاخص غنی شدگی در نمونه های غبار ترسیب شده اتمسفری نشان داد که عناصر سرب و روی در فصل گرم و سرب و مس در فصل سرد دارای غنی شدگی شدید بودند. نتایج آزمون تی جفتی تفاوت معنی داری را بین عناصر مس وکروم بین فصول نشان داد. آزمون تجزیه خوشه ای نیز عنصر آلومینیوم را با منشا طبیعی و بقیه عناصر را با منشا انسانی نشان داد.

نتایج این مطالعه نشان داد که غبار ترسیب شده اتمسفری شهر تهران دارای سطوح بالایی از آلودگی بخصوص در فصل سرد است. لذا لزوم تدوین سیاست هایی مدون و کاربردی تر جهت ارتقای کیفیت هوای شهر تهران ضروری به نظر می رسد.