آبشخورهای تاریخی روایت نظامی در نظم هفت پیکر مقایسۀ تطبیقی داستان بهرام گور در روایت فردوسی، طبری، ثعالبی، نظامالملک، مقدسی، ابناثیر و نظامی با توجه به افزودههای هنرمندانۀ نظامی به داستان تاریخی
نویسنده:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
پرسش مقاله حاضر چونی و چگونگی افزودههای هنرمندانه نظامی (535- 612ه.ق) در روایت تاریخی داستان بهرام گور و نقل آن در منظومه هفت پیکر است. منظومه هفت پیکر یکی از بدیعترین روایتهای داستانی ادب فارسی است و از گذشته تا امروز مورد توجه خوانندگان بوده است. پیرنگ اصلی داستان بر روایتی تاریخی بنا شده که ماخذ آن کتابهایی چون تاریخ طبری و تاریخ بلعمی، اخبارالطوال دینوری، سیاستنامه خواجه نظامالملک، تاریخ یعقوبی، کتاب البدء و التاریخ مطهر بن طاهر مقدسی، تاریخ ثعالبی و تاریخ ابناثیر است و نظامی داستانسرا با ترفندهایی، ساخت و سیاق روایتها را دگرگون میکند و با کاهش و یا افزایشهایی، روایتی نو و هنری میآفریند. نتایج مقایسه تطبیقی روایت نظامی با کتابهای تاریخی، نشانگر آن است که شاعر گنجه با احاطه بر دانشهای گونهگونی چون ستارهشناسی، کیمیاگری، اسطورهشناسی و آشنایی با آیینهای مهری و زرتشتی، بخشهایی نمادین و سمبولیک به داستان افزوده و فضایی اسطورهای و ادبی برای آن خلق کرده است. ازجمله ابداعات شاعر، افزودن بخشهایی چون دیدار با تصویر هفت شاهزاده زیبا در کاخ خورنق است که استفاده مبتکرانه از عدد هفت را تداعی میکند. مبارزه با اژدها و کشتن او در زمره بخشهای کهننمونهای داستان است. همچنین اقدام بهرام که تعقیب گوری تا غار است و فرو رفتن در غار و بیرون نیامدن وی، از جمله بخشهایی است که نظامی برای تاثیرگذاری بیشتر و جلوه روحانی بخشیدن به شخصیت بهرام ابداع کرده است.
کلیدواژگان:
نظامی ، هفتپیکر ، تاریخنگاری ، داستانسرایی
زبان:
فارسی
انتشار در:
صفحات:
7 تا 38
لینک کوتاه:
https://www.magiran.com/p2162993
مقالات دیگری از این نویسنده (گان)
-
مطالعه تطبیقی متن و تصویر در نسخه چاپ سنگی امیرارسلان نامدار از منظر هویت فرهنگی
ماه منیر شیرازی*،
فصلنامه متن پژوهی ادبی، پاییز 1403 -
جریان شناسی پیرنامه های خطه خراسان و قومس از قرن چهارم تا هشتم هجری قمری
مریم رجبی نیا*،
مجله ادبیات عرفانی، بهار 1403