گونه‌شناسی جرایم محیط زیستی در جغرافیای طبیعی ایران

هدف این پژوهش گونه شناسی جرایم محیط زیستی در جغرافیای طبیعی ایران بود.

این پژوهش از نوع کاربردی است. در ابتدا، فهرست اولیه انواع جرایم محیط زیستی با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده گردید. نمونه گیری به روش هدفمند و حجم نمونه 169 نفر تعیین گردید. کلیه مصاحبه ها به صورت متن پیاده سازی و کدگذاری شدند. در گام بعد، با استفاده از آرای خبرگان و روش مقایسه زوجی، جرایم محیط زیستی وزن دهی و ضریب اهمیت آنها مشخص شد. سپس، با استعلام از دفاتر حقوقی سازمان های ذی ربط، آمار تخلفات و جرایم محیط زیستی به تفکیک استان های کشور حدفاصل سال های 1395 تا 1398 به دست آمد.

جرایم محیط زیستی به 3 عامل کلان، 8 عامل خرد و 23 سنجه دسته بندی می شوند. بیشترین میزان جرایم، به ترتیب، «تخریب اکوسیستم»، «آلودگی های محیطی» و «برداشت منابع و اثر بر تنوع زیستی» بوده اند. بیشترین درصد جرایم خرد متعلق به «آلودگی منابع آب» با 58% و سپس، «آلودگی خاک» با 26% و در نهایت، «آلودگی هوا» با 16% بوده است. در جرایم مربوط به «تخریب اکوسیستم»؛ بیشترین درصد «تخریب جنگل ها و مراتع» با 48% و سپس، «تخریب تالاب ها و اکوسیستم های آبی» با 35% و در نهایت، «تخریب کوهستان و دشت» با 17% قرار داشته اند. در مورد جرایم مربوط به «برداشت منابع و اثر بر تنوع زیستی»؛ بیشترین درصد «خسارت به حیات وحش» با 57% و کمترین میزان متعلق به «خسارت به زیستگاه» با 43% بوده است. بیشترین سنجه ارتکاب جرم «تغییر کاربری اراضی» (9.4٪) و کمترین «برداشت گیاهان دارویی» (0.5٪) است. استان مازندران با 6674 مورد ارتکاب جرایم محیط زیستی در صدر استان های کشور و استان خراسان رضوی با 232 مورد ارتکاب جرم، در انتهای فهرست قرار داشته اند.

 نظر به تعدد و تنوع جرایم محیط زیستی در کشور و افزایشی بودن روند ارتکاب جرایم، لازم است تا اقدامات موثرتری در این خصوص صورت گیرد