خفاش ها، ویروس ها، بیماریهای نوپدید و انسان

هدف از ارایه این مقاله بررسی خصوصیات منحصربفرد خفاش ها در بین پستانداران، اهمیت آنها در ارایه خدمات اکوسیستمی، مروری بر ویروس های آن ها و ارتباطشان با بیماری های نوپدید است. خفاش ها به عنوان پستانداران پرنده، دومین راسته بزرگ بعد از جوندگان را تشکیل می دهند که به خاطر داشتن قدرت پرواز و پژواک جایابی دارای تنوع گسترده ای هستند، به طوری که تاکنون بیش از 1400 گونه از 230 جنس و 21 خانواده در جهان از آن ها شناسایی شده است. با وجود اهمیت خفاش ها در ارایه خدمات اکوسیستمی و همچنین به عنوان مخازن میزبان طبیعی، تاکنون کمترین مطالعه نسبت به سایر جانوران بر روی آن ها صورت گرفته است. تا به امروز، بیش از 200 ویروس از 27 خانواده، در خفاش ها جدا یا شناسایی شده اند که تعدادی از آن ها را مسیول بیماری های انسانی می دانند که منجر به مرگ انسان ها شده است. از جمله این بیماری ها می توان به ابولا (EBOLA)، سارس (SARS)، مرس (MERS)، ماربورگ (MARBURG) و احتمالا کووید-19 (COVID-19) اشاره کرد. احتمالا تکامل پرواز به دلیل نوسانات در میزان سوخت و ساز و دمای بدن، فشار انتخابی شدیدی بر سیستم ایمنی خفاش و خود ویروس ایجاد کرده است. دمای بالای بدن خفاش ها، پاسخ های ایمنی بدن این جانوران را افزایش می دهد که منجر به تکثیر سریع ویروس ها می شود، به طوری که وقتی این ویروس ها در سیستم های ایمنی با پاسخ متوسط مانند انسان یا سایر پستانداران وارد می شوند، ممکن است بیماری های همه گیر و مهلکی ایجاد کنند. سخن آخر این که، خفاش ها گناهکار این بیماری های مهلک نیستند بلکه تقریبا همیشه رفتار انسانی است که امکان ایجاد این بیماری ها را از راه های مختلف از جمله از بین بردن زیستگاه های طبیعی، شکار، نگهداری آنها به عنوان حیوان خانگی، همراه با رشد روزافزون جمعیت روی کره زمین فراهم کرده است. دیگر اینکه بیماری ها از جمله کووید-19می توانند دوام یابند و شاید موجب تغییر رفتار انسان ها شوند و تغییر رفتار انسان ها تصور می رود آسانتر از تولید یک واکسن بسیار گران قیمت برای کنترل هر ویروس جدید باشد. این کروناویروس جدید شاید نخستین نشانه روشن و غیرقابل‍انکار برای جامعه بشری باشد که آسیب آوردن به محیط زیست نیز می تواند به سرعت انسان را از بین ببرد.