رویکرد سیستم های اجتماعی-اکولوژیک راهبردی به سوی مدیریت محیط زیستی پایدار

سیستم های اجتماعی-اکولوژیک سیستم های پویا و چند سطحی هستند که در آن ها عناصر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اکولوژیکی، تکنولوژیکی با یکدیگر تعامل دارند. امروزه با تبعیت از الگوی کلاسیک توسعه و پیروی کورکورانه از مدل های کلیشه ای که نسبت به خصوصیات و پیچیدگی های اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی بی اعتناست، اثرات مخرب سیمای سرزمین و ناپایداری اکولوژیکی و اجتماعی حاصل شده است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی، مطالعات کتابخانه ای و پژوهش های انجام شده، مدل مفهومی و چارچوب تحلیلی مناسب، جهت فایق آمدن بر چالش های مدیریت محیط زیست همچون عدم استفاده از مقیاس های چندگانه، نادیده گرفتن دیدگاه گروه های ذی نفع و ذی نفوذ، عدم مدیریت سازگارانه در برابر تغییرات ناگهانی، کاربرد مقیاس های نامناسب، محدودیت های نهادی، کمبود شواهد تجربی و عدم قطعیت ارایه شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که رویکرد جدید سیستم های اجتماعی-اکولوژیک در برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست بر اساس نگرش مبتنی بر تغییر دیدگاه استاتیک به دینامیک و لحاظ فرایندها و روندها در بررسی ساختار و عملکرد، همچون استفاده از دیدگاه کل نگر و سیستمیک، توسعه دانش مشترک، درگیر نمودن گروه های ذی نفع و ذی نفوذ، مشارکت بر اساس فلسفه های توانمندسازی، برابری و اعتماد، آموزش و یادگیری اجتماعی، ظرفیت تطبیقی، حاکمیت تطبیقی و سیستم های پایش می تواند یک تغییر پیش رونده در جهت حرکت از برنامه ریزی و مدیریت بخشی نگر، مقتدرانه و عقلایی به سمت برنامه ریزی با رویکردهای دموکراتیک و زمینه ای، برای مدیریت پایدار محیط زیست فراهم آورد.