بازاندیشی معماری مدرسه شمسیه یزد

در زمان آل مظفر ایلخانیچون این ناحیه از ایران یزد که قسمت قابل ملاحظه ای از کشور محسوب میشد از انهدام تعمدی مغول مصون ماند، میتوان انتظار داشت که در این منطقه، از زمان سلجوقیان فعالیتهای مداوم ساختمانی وجود داشته باشد؛ و بخصوص با توجه به حوزه سیاسی خاص، تحت نفوذ حکمرانان آل مظفر میتوان سبک محلی خاصی تحت عنوان سبک مظفری و یا به اعتقاد دونالد و یلبر مکتب یزد را، در این حوزه شناسایی و معرفی کرد. در این میان آثار شاخص معماری، مساجد، خانقاه ها، خانه ها، قنوات، باغات و محله های تار یخی یزد و میبد متعلق به همین دوره جهت تعریف، تبیین و تفسیر موضوع و جایگاه آن در تار یخ معماری و شهرسازی ایران اهمیت ویژهای دارد. هیلن براند معتقد است که تنوع اشکال مختلف در تعداد کم مدرسه های برجای مانده از دوران ایلخانی نشان میدهد که هیچ سبک مخصوصی در این دوران غالب نبوده است. دونالد و یلبر در کتاب معماری اسامی ایران در دوره ایلخانان، به معرفی دو مکتب محلی آذربایجان و یزد در دوره ایلخانی میپردازد. در این مقاله به معرفی مدرسه شمسیه سید شمس الدین  در شهر یزد و تاثیراتی که در نقشه از بناهای دیگر پذیرفته پرداخته میشود. در این مقاله پس از مطالعات کتابخانه ای که شامل شناخت بناها و معماری مدارس گردآوری شده، سپس به مطالعات میدانی پرداخته شده است. این پژوهش سعی بر آن دارد تا با ترکیبی از روش های تفسیری-تار یخی و پژوهش نمونه ها و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای- اسنادی، به شناخت معماری آموزشی در این بنای دوره آل مظفر پرداخته و چگونگی معماری مدرسه این بنا را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. یافته های تحقیق نشان میدهد که مدارس آل مظفر به عنوان مهمترین مرا کز آموزشی در همین جهت مورد توجه قرار گرفتند و در پرتو نیازهای فرهنگی این عصر کارکرد فعالی معنای استفاده از یک قاعده کلی در مدارس این بوده که از خود نشان دادند. طبعا هر نوع بنا یک وظیفه را از بنای دیگر مانند مساجد یا خانقاه ها اخذ میکرده است. سلسله مراتب بیان شده در یک بستر مذهبی، تایید رسمی حکومتی در یافت میکرده درحالی که همان سلسله مراتب در کارکردهای دیگر توسط پیوستگی های مذهبیاش انسانی تقدیس میگردد. ابعاد کوچک این مدارس آل مظفر به این بناها مقیاسی کامال میدهند که به خوبی بیانگر غیر تشریفاتی تعلیم و تعلم در قرون میانی در این منطقه ایران است.