سنگ‏ شناسی، زمین‏ شیمی و سنگ زایی آندزیت‏ های دوپیروکسن دار شمال باختری ورزقان (شمال باختری ایران): شاهدی بر ماگماتیسم کالک آلکالن در محیط پسابرخوردی

منطقه بررسی شده در استان آذربایجان شرقی و در شمال باختری شهر ورزقان جای دارد. این منطقه در پهنه آتشفشانی اهر- ارسباران است که خود بخشی از یک واحد تکتونو- ماگمایی بزرگ به نام فلات بلند ایرانی- ترکی به شمار می رود. سنگ‏ های آتشفشانی بررسی شده جوان ترین تظاهرات آتشفشانی منطقه هستند و از روانه‏ های آندزیتی و نهشته‏ های آذرآواری مربوطه ساخته شده اند. بافت غالب این سنگ‏ ها بافت پورفیری است و پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و ارتوپیروکسن از فنوکریست‏ های اصلی آنها به شمار می روند. این سنگ ها سرشت کالک آلکالن تا کالک آلکالن پتاسیم بالا دارند و در نمودارهای عنصرهای خاکی کمیاب بهنجارشده به ترکیب کندریت، الگوی کم شیب (LaN/YbN = 54/7- 21/5) با آنومالی منفی ضعیف در عنصر یوروپیم (Eu/Eu*= 89/0- 82/0) نشان می دهند. در نمودارهای چندعنصری بهنجارشده به ترکیب MORB، غنی شدگی در عنصرهای کمیاب خاکی سبک و عنصرهای لیتوفیل بزرگ یون (مانند: Ba، Th، K و Sr) نسبت به عنصرهای کمیاب خاکی سنگین و عنصرهای با شدت میدان بالا و نیز آنومالی منفی در عنصرهایی مانند Ta، Nb و Ti نشان می دهند. این ویژگی ها از ویژگی های ماگماهای وابسته به فرورانش هستند. یافته های به دست آمده از بررسی‏ های سنگ‏ شناسی سنگ‏ های بررسی شده و مقایسه آنها با سنگ‏ های هم سرشت در دیگر بخش های فلات بلند ایرانی- ترکی (آرارات و سهند) بر این نظر صحه می گذارند که ماگمای مادر سنگ‏ های آندزیتی شمال باختری ورزقان در یک محیط پسابرخوردی از ذوب بخشی گوشته سنگ کره ای زیرقاره ای پدید آمده است که پیش از این با سیال های آزادشده از تخته فرورو متاسوماتیزه شده است و در هنگام بالاآمدن به سطح زمین با پوسته قاره ای بالایی نیز آلایش پیدا کرده است.