بررسی اثر سطوح مختلف خشکی بر غلظت عناصر معدنی کم مصرف و پرمصرف پایه ها و هیبریدهای بین گونهای جنس پسته (Pistacia vera L.)

تنش خشکی یکی از مهم ترین فاکتورهای محدود کننده رشد و عملکرد پسته در ایران است. در این پژوهش به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر غلظت عناصر معدنی کم مصرف و پر مصرف پایه ها و هیبریدهای بین گونه ای جنس پسته، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار به صورت گلدانی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 99- 1398 به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل 10 پایه پسته احمد آقایی، اکبری، سرخه حسینی، گرمه، فندقی و هیبرید بین گونه ای (احمد آقایی × اینتگریما، اکبری × اینتگریما، سرخه حسینی × اینتگریما، گرمه × اینتگریما و فندقی × اینتگریما) و سه سطح خشکی شامل شاهد (ظرفیت زراعی)، تنش ملایم (65 درصد ظرفیت زراعی) و تنش شدید (30 درصد ظرفیت زراعی) بودند که 84 روز روی دانهال های سه ماهه پسته اعمال شدند. در انتهای آزمایش، مقدار عناصر غذایی در برگ و ریشه گیاهان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی اثرات معنی داری بر روی وضعیت مواد معدنی برگ و ریشه پایه های مورد بررسی داشت. طبق نتایج، پاسخ های فیزیولوژیکی متفاوتی در پاسخ به تنش های اعمال شده در ارتباط با جذب عناصر بین پایه ها مشاهده شد. با افزایش سطوح تنش، پایه فندقی کم ترین و پایه های هیبرید سرخه حسینی × اینتگریما، احمد آقایی × اینتگریما و اکبری × اینتگریما بیش ترین افزایش را در خصوص جذب عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، روی، آهن، منگنز و مس را نشان دادند. پایه های احمد آقایی، سرخه حسینی، گرمه × اینتگریما، اکبری، گرمه و فندقی × اینتگریما در اکثر صفات از لحاظ غلظت عناصر به ترتیب در رده های بعدی قرار گرفتند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر به نظر می رسد بتوان از پایه های پر رشد هیبرید سرخه حسینی × اینتگریما، احمد آقایی × اینتگریما و اکبری × اینتگریما به عنوان پایه های حاوی ژن های متحمل به خشکی برای اصلاح ارقام با پتانسیل عملکرد بالا در مناطق خشک استفاده کرد.