تحلیل نظام همبستگی اجتماعی در اندیشه های حکومتی امام علی علیه السلام و مقایسه آن با نظریه همبستگی امیل دورکیم

یکی از مباحث مهم در رابطه با نظام اجتماعی توجه به عوامل همبستگی اجتماعی است. در این مقاله تحلیل نظام همبستگی در اندیشه حکومتی امام علیj و مقایسه آن با نظریه همبستگی اجتماعی امیل دورکیم مدنظر است. امام علی علیه السلام در سال 36ق  با رجوع قاطبه مردم، زمام حکومت را در شرایطی عهده دار شد که نظام اجتماعی از هم گسیخته و چنددستگی در آن حکمفرما بود. ازاین رو از ضروری ترین امور، ایجاد همبستگی در سطوح مختلف جامعه به نظر می رسید. نحوه ایجاد همبستگی در سیره امام علیj و مطاوی نهج البلاغه مشهود است. امام علی علیه السلام کوشید با ایجاد و بازتعریف و سازمان دهی مفاهیمی چون: جامعه، حقوق، انسان، عدالت، سیاست، امت و امت واحده جهت بخشی نوینی در همبستگی ایجاد کند. در میان نظریه پردازان جامعه شناسی، امیل دورکیم نخستین کسی است که نظریه همبستگی و نقش آن در جامعه را مورد مطالعه قرارداد و چارچوبی نظری برای آن مطرح نمود. در این پژوهش که به شیوه تحلیلی - اسنادی صورت گرفته، مشخص شد، با توجه به مباحث مطروحه هرچند اختلافاتی از جنبه های نظری میان اندیشه های امام علیj و امیل دورکیم وجود دارد، اما در بعد همبستگی، شاخص های مشترک وجود دارد؛ شاخص اصلی تفاوت این است که امام علی علیه السلام در جایگاه حاکم کوشید جامعه عصر خود را به سمت همبستگی ارگانیک ارتقا بخشد. همچنین توجه به تقسیم کار اجتماعی نیز مد نظر است. در اندیشه امام علی علیه السلام ارزش های اسلامی به ویژه مفهوم عدالت همواره معنادار بوده و بر اساس آن نوعی همبستگی در جامعه شکل می گیرد. در منظر دورکیم وجدان جمعی است که می تواند منجر به همبستگی اجتماعی شود.