تاثیر گزینش ژن Ppd-D1a و زودسنبله دهی بر صفات مهم زراعی گندم نان (.Triticum aestivum L)

ژن های کنترل کننده فتوپریود (Ppd) مهم ترین گروه ژنی کنترل کننده زودرسی در گندم نان هستند. هدف این پژوهش بررسی این ژن ها در ارقام ایرانی و بررسی نقش Ppd-D1a در زودرسی بود.

زودرسی با استفاده از تلاقی برگشتی از اکسکلیبر به رقم های کل حیدری، روشن و مهدوی منتقل و نسل BC1F3 ایجاد شد. ژن های کنترل کننده فتوپریود Ppd-A1، Ppd-B1 و Ppd-D1 در ارقام ایرانی با استفاده از آغازگر های اختصاصی بررسی شد. با استفاده از آنالیز تفرق بالک مکان ژنی Ppd-D1 در نتاج زودرس سه جمعیت بررسی گردید. با ارزیابی دوساله در مزرعه، تاثیر گزینش برای زودرسی بر صفات مهم زراعی گندم نان بررسی شد.

ارقام مهدوی، قدس، کل حیدری، سرداری، روشن، کویر، اکسکلیبر و شاه پسند داری ژن های Ppd-A1b و Ppd-B1b بودند. کل حیدری، سرداری، روشن و کویر آلل Ppd-D1b و مهدوی، قدس، اکسکلیبر و شاه پسند آلل Ppd-D1a را دارا بودند. ارزیابی بالک 10% از زودسنبله ده ترین نتاج نسل BC1F3 جمعیت ها نشان داد همه نتاج زودرس دارای ژن Ppd-D1a بودند. زودسنبله دهی و زودرسی همبستگی مثبت و معنی داری داشتند. با این وجود، تعداد روز تا سنبله دهی با طول دوره پر شدن دانه همبستگی منفی و معنی داری داشت، که باعث افزایش وزن هزار دانه، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه شد. گزینش برای زود سنبله دهی باعث افزایش ارتفاع بوته، اندازه برگ، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه و کاهش طول سنبله، طول ریشک و تعداد پنجه های نابارور شد.

گزینش به کمک نشانگر و یا تلاقی برگشتی به کمک نشانگر برای ژن Ppd-D1a می تواند باعث زودرسی گندم نان شود. گزینش برای زود سنبله دهی باعث بهبود این صفت در زمینه ژنتیکی روشن، کل حیدری و مهدوی به ترتیب به مدت 13، 14 و 10 روز شد. در شرایط کرمان، گزینش برای زودرسی باعث بهبود اکثر صفات مهم تاثیر گذار بر عملکرد شد.