تحلیل مستندات و رسانه در مورد خدمات غیرضروری در نظام سلامت ایران

مراقبت های سلامت غیرضروری خدماتی است که با مقدار یا هزینه بالاتری ارایه می شوند. این خدمات علاوه بر آسیب به دریافت کنندگان خدمت، هزینه های مالی نیز به آنان و سیستم سلامت تحمیل می کند. با توجه به اهمیت موضوع، این مطالعه با هدف تحلیل رسانه و مستندات مرتبط در زمینه استفاده از خدمات غیرضروری در نظام سلامت ایران انجام شده است.

این پژوهش از نوع مرور اسناد بالادستی و مصاحبه های مربوط به افراد رسمی درج شده در رسانه در مورد خدامت غیرضروری انجام گردید. جستجو در مستندات مرتبط با موضوع از طریق پایگاه ها، گزارش های کشوری یا سایت های مرتبط و هم چنین مصاحبه های انجام شده در رسانه های معتبر داخلی انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای موقعیتی استفاده شده است که پس از خواندن متون، کدها و دسته ها به صورت مستقیم از داده های متنی استخراج شدند.

11 مستند و 81 کد خبری وارد مطالعه گردید. عوامل موثر بر تجویز خدمات غیرضروری در چهار گروه دسته بندی شدند: عوامل اقتصادی، زیرساخت ها، فرآیند انجام خدمات و پایش و ارزشیابی. همچنین استراتژی های پیشگیری در سه گروه شامل راهکارهای ساختاری، راهکارهای اقتصادی و راهکارهای در سطح عملکرد دسته بندی گردید. پیامدهای حاصل از تجویز خدمات غیرضروری شامل دو دسته عوامل فردی و اجتماعی بودند. خدمات سطح پاراکلینیک مانند خدمات تصویربرداری و آزمایشگاهی بیشترین خدمات غیرضروری تجویز شده در این تحقیق بودند.

با توجه به وجود خدمات غیرضروری در نظام سلامت ایران، شناسایی این خدمات غیرضروری، عوامل موثر بر تجویز آن، راه های پیشگیری و پیامدهای حاصله می تواند از اتلاف منابع در سیستم سلامت و تحمیل هزینه بر بیمار و خانواده ها جلوگیری کند. پیشگیری از ارایه خدمات غیرضروری در سیستم سلامت منابعی را آزاد خواهند کرد که می تواند صرف خدماتی ضروری شود که به دلایلی همچون محدودیت در منابع و دسترسی، امکان ارایه آنها وجود ندارد.