راه کارهای کاهش آسیب پذیری زیست محیطی ناشی از ریزگردها (مطالعه موردی: زابل)

پدیده گرد و غبار یکی از زیان بارترین بلایایی است که مشکلات عدیده ای را در مناطق مختلف جهان به وجود آورده است. وقوع این پدیده در چند سال اخیر، بدون شک یکی از معضلات مهم زیست محیطی کشور را به وجود آورده است. ریزگردها همراه با آلاینده های دیگر بیشترین تبعات خطرناک زیست محیطی را به وجود می آورند که می توان به اثرات مخرب آن بر سلامت انسان ها، اختلال در زندگی روزمره، کاهش تولیدات دامی و کشاورزی، پوشش گیاهی و تخریب خاک اشاره کرد. در ایران منطقه زابل به شدت تحت تاثیر این پدیده قرار دارد؛ بنابراین، لزوم انجام تحقیقی در زمینه بررسی این اثرات و ارایه راه کارهای مناسب جهت کاهش اثرات آن ضروری به نظر می رسد. هدف از این پژوهش ارایه راه کارهایی به منظور کاهش آسیب پذیری های زیست محیطی ناشی از ریزگردها در شهرستان زابل بوده است. بدین منظور بعد از معرفی کامل شهرستان زابل تعداد 30 عدد پرسش نامه تهیه و در بین اساتید، دانشجویان مقطع دکتری و کارشناسی ارشد رشته مهندسی محیط زیست، توزیع و در تحلیل های آماری مورداستفاده قرار گرفت. برای ارزیابی عوامل محیطی داده ها از ماتریس ارزیابی عوامل درونی و بیرونی و برای تعیین راه کار های مناسب جهت کاهش آسیب بادهای 120 روزه از تحلیل SWOT استفاده شد. نتایج بیانگر آن است که طرح شکایت از کشور افغانستان در مجامع بین المللی به منظور توقف پروژه های سدسازی بر هیرمند در راستای ارتقاء امنیت ملی به عنوان یک مرکز مهم در کشور مهم ترین راهبرد به منظور کاهش آسیب های ریزگردهای شهرستان زابل است و بعدازآن به ترتیب کاهش آسیب پذیری زیستی با استفاده از فناوری های کارآمد آبیاری قطره ای و اعطای تسهیلات ویژه به کشاورزان شهرستان زابل و استان سیستان و بلوچستان به منظور استفاده از زمین های بایر برای کشاورزی، ایجاد مناطق محافظت شده و ممنوعه چرای دام در مناطق مستعد بیابانی شدن در حاشیه غربی شهر و ساخت سکونت گاه ها خارج از مسیر حرکت ماسه ها منطقه، جزء راهبردهای اساسی جهت مقابله با این پدیده می باشند. همچنین در این پژوهش برای وضعیت زیست محیطی شهر زابل و در راستای مقابله با آسیب های زیست محیطی ناشی از ریزگردها مجموعا 20 نقطه قوت، 30 نقطه ضعف، 20 فرصت و 30 تهدید برشماری گردید. بر همین اساس و با بهره گیری از روش SWOT وضعیت زیست محیطی شهر زابل در مواجهه با طوفان های گرد و غبار در ناحیه تدافعی تعیین و مجموعه راهبردهای زیست محیطی مناسب با رویکرد تدافعی ارایه گردید.