رابطه میان عقل و دین از منظر قرآن و روایات

از منظر دین مبین اسلام، انسان موجودی مرکب از روح و جسم و دارای نیروی ادراکی فوق العاده‌ای به نام «عقل» است. خالق انسان از آغاز آفرینش در تامین نیازهای او، هم عقل را در خلقت او قرار داد و هم «دین» را از طریق انبیاء بر بشریت عرضه فرمود. رابطه میان این دو همواره مورد توجه متفکران بوده، گروهی به تناقض میان آن دو و گروهی به هماهنگی آن دو رای داده‌اند و گروهی با حرمت نهادن بر یکی، دیگری را مورد بی‌مهری قرار داده است. این مقاله که به روش کتابخانه ای تحلیلی نگارش یافته، در صدد پاسخ به این مساله اساسی است: عقل و دین از منظر تعالیم وحیانی اسلام چه رابطه‌ای با یکدیگر دارند؟ بررسی منابع دینی نشان می‌دهد اساسا عقل و دین بایکدیگر تعارضی ندارند؛ بلکه عمیقا در سازواری و سازگاری ذاتی با یکدیگر قرار دارند و رفع منطقی نیازهای بشری به آن وابسته است؛ نه عقل در برابر دین ایستاده و نه دین مقابل عقل جبهه گرفته. وحی و عقل از حجت‌های الاهی و از منابع معرفت انسانی‌اند و مکمل هم؛ و این رابطه هماهنگ بین آن دو در تمام آموزه‌های دین اسلام مشاهده می‌شود. عدم توجه به رابطه بین عقل و دین محرومیت انسان را از این دو حجت الاهی در پی خواهد داشت.