طراحی شبکه زنجیره تامین محصول رازیانه در استان همدان با تاکید بر تابع کیفیت و سودآوری

با توجه به شرایط جغرافیایی کشور، صنعت گیاهان دارویی می تواند در مسیر گسترش درآمدهای غیرنفتی کشور مورد توجه قرار گیرد. با مطالعه ادبیات موضوع در کشورهای هند، آفریقا، آمریکا و ایران و بررسی میدانی زنجیره تامین گیاهان دارویی در اولویت برنامه ریزی در اسناد بالادستی، فعالیت رسمی در شبکه تامین گیاهان دارویی در کشور دیده نشده است. گیاه دارویی رازیانه تولیدی ایران، رتبه و سهم بالایی در جهان دارد و یکی از خاستگاه های آن در کشور، استان همدان، شهرستان رزن است. در این مقاله، به برنامه ریزی شبکه زنجیره تامین گیاهان دارویی با دو نوع محصول تازه و خشک شده در چهار سطح تامین، فرآوری، توزیع و مشتری برای محصول رازیانه استان همدان از دو بعد سود و کیفیت محصول پرداخته شده است. مدل سازی، از نوع برنامه ریزی ریاضی دوهدفهMILP  است که در آن تصمیمات مکانیابی مراکز فرآوری و مراکز توزیع، تخصیص مراکز توزیع به مشتریان و تعیین میزان کالای حمل شده بین مراکز در سطوح مختلف و تخصیص روش حمل مناسب بین مراکز در سطوح شبکه زنجیره تامین محقق می شود. روش تحقیق کمی و از نوع مطالعه موردی است. نوآوری اصلی تحقیق به کارگیری ویژگی کیفی محصول و نرخ واکنش شیمیایی آن در برنامه ریزی زنجیره تامین است. همچنین، تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی است. اعتبارسنجی مدل براساس داده های واقعی در سال 1397 برای محصول رازیانه انجام شده است. تحلیل حساسیت بر روی نتایج، نشان داد مدل از صحت و اعتبار برخوردار است. نقاط موثر در برنامه ریزی تعیین شد و پاسخ مساله در یک نقطه موثر نشان داده شده است. نتایج تحقیق تنها برای محصولات میوه و سبزیجات با عمر محدود و نرخ زوال ثابت در طول زمان قابل استفاده است. همچنین، این تحقیق می تواند برای گیاهان دارویی در اولویت برنامه ریزی سند ملی گیاهان دارویی استفاده شود. در راستای گسترش تحقیق، در تحقیقات آتی می توان پارامترهای غیرقطعی مانند میزان عرضه، تقاضا و همچنین، برنامه ریزی چند محصولی و شبکه صادرات محصول را نیز مورد بررسی قرارداد.