ماهیت مدل و مولفه های مدل شناختی در تولید علوم انسانی اسلامی

هدف از این مقاله طراحی مدل و مدلسازی به عنوان گامی مهم در پیشبرد ادبیات بحث علم دینی و تحقق عملی پروژه علوم انسانی اسلامی بوده است.

پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است که مطالب آن به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است.

مدل به لحاظ مفهومی، مجموعه ای منسجم و هماهنگ از مبانی، پیش فرضهای متافیزیکی و فلسفی علم و به لحاظ منطقی و روش شناختی، مشخص کننده و در بردارنده عناصر و مولفه های روش شناختی تولید علم است. مولفه های مدل شناختی به دو دسته عام و خاص قابل تقسیم اند. مولفه های عام با توجه به عناصر مقوم تعریف مدل، سه مولفه تبیین مبانی و بنیاد های نظری، تبیین صحیح روش شناسی و نظامندی و انسجام مراحل و عناصر دخیل در تکون معرفت اند. مولفه های عام فرعی، مجموعه مولفه های مدل شناختی مستخرج و قابل ارجاع به مولفه های اصلی اند؛ از جمله: تبیین جایگاه عقل و تجربه در تولید علم دینی، نقش محقق و کنشهای انسانی، تنوع منابع معرفتی و تکثر روش شناختی، ارزش پذیری نظام علم. مولفه های خاص مدل شناختی نیز تامین کننده وجه اسلامیت مدل می باشند.

مطالعه تطبیقی و دقیق الگوها و نظریات داخلی و خارجی و بررسی مهم ترین چالشها و محلهای نزاع در علم دینی، به طراحان مدل در استکشاف مولفه های تکون علم دینی و اجماع نظری برای اتخاذ طرحی بایسته در فرایند مدلسازی یاری می رساند