بررسی تاثیر کاربرد همزمان مصرف خاکی و محلول پاشی کود سولفات روی بر عملکرد، مقدار پروتئین دانه و محتوای روی در اندام های گیاه برنج در مراحل مختلف رشد

علی رغم مطالعات بسیار در خصوص تاثیر مصرف خاکی و محلول پاشی عنصر روی بطور جداگانه بر گیاه برنج، کارهای بسیار کمی در زمینه پراکنش روی دراندام های مختلف برنج (Oryza sativa L) و کیفیت دانه (روی و پروتئین بیشتر) تحت تاثیر همزمان کاربرد پایه و محلول پاشی روی انجام شده است. بنابراین پژوهش حاضر تاثیر مصرف خاکی و محلول پاشی کود سولفات روی بر محتوای روی در اندام های گیاه در مراحل مختلف رشد، مقدار روی و پروتئین دانه برنج رقم هاشمی را طی آزمایشی مزرعه ایی به صورت فاکتوریل (با دو فاکتور شامل مصرف خاکی روی(سه سطح) و محلول پاشی روی(چهار سطح)) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار مورد بررسی قرار داد. بیشترین میزان عملکرد (4283 کیلوگرم در هکتار) و با افزایشی در حدود 32 درصد نسبت به شاهد (2920 کیلوگرم در هکتار) (عدم مصرف خاکی و عدم محلول پاشی) مربوط به ترکیب تیماری 20 کیلوگرم روی در هکتار و محلول پاشی در مرحله رسیدن دانه میباشد اگرچه به دلیل معنی دار نبودن اختلاف بین تیمارهای 10 و 20 کیلوگرمی روی در هکتار، مصرف 10 کیلوگرم روی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر است. بیشترین افزایش روی در برگ و ساقه در مرحله گلدهی (2 برابر) در تیمار ترکیبی 10 کیلوگرم در هکتار روی و محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، در خوشه و دانه به ترتیب 5/2 و 2 برابر و محتوای پروتئین دانه (40%) با کاربرد 10 کیلوگرم در هکتار روی و محلول پاشی در مرحله گلدهی بود. بیشترین ضریب همبستگی خطی بین محتوای روی دانه با محتوای روی در خوشه در مرحله رسیدن دانه (**58/0) به دست آمد. این در حالیست که محتوای پروتئین دانه به ترتیب با محتوای روی دانه (**68/0)، محتوای روی در خوشه در مرحله رسیدن دانه (*64/0) و محتوای روی در ساقه در مرحله رسیدن دانه (**64/0) همبستگی مثبت داشت. بیشترین ضریب همبستگی خطی به ترتیب بین محتوای روی در خوشه در مرحله رسیدن دانه با محتوای روی در برگ در همین مرحله (**69/0)، محتوای روی در ساقه و برگ در مرحله گلدهی (**65/0) و محتوای روی در ساقه در مرحله رسیدن دانه با محتوای روی در ریشه در مرحله گلدهی (**45/0) بود. همچنین مدل رگرسیونی چندمتغیره خطی گام به گام برازش داده شده بین محتوای پروتئین برنج سفید و سایر مقادیر روی در بافت های گیاه برنج در مراحل مختلف رشد حاکی از این بود که متغیرهای محتوای روی در دانه، محتوای روی برگ و ریشه در مرحله پرشدن دانه رابطه معنی داری با محتوای پروتئین دانه داشته و این سه متغیر بر پایه ضریب تبیین تعدیل شده 56 درصد از تغییرات محتوای پروتئین در برنج سفید را تشریح می نمایند. بنابراین، کاربرد خاکی 20 کیلوگرم روی و محلول پاشی در مراحل گلدهی برای بهبود عملکرد و ارتقای کیفی دانه برنج بسیار کارایی دارد.