مقایسه برخی ویژگی های فیزیکی- شیمیایی و میکروبی خاک در ارتباط با خشکیدگی درختان بلوط در طبقات مختلف ارتفاع از سطح دریا در جنگل های زاگرس جنوبی

خشکیدگی درختان همواره به عنوان یکی از مشکلات اساسی در مناطق خشک و نیمه خشک مطرح بوده است. آگاهی از نوع و میزان ارتباط عوامل محیطی از جمله خصوصیات خاک به عنوان بستر رشد گونه های گیاهی با  اختلال ه ای طبیعی می تواند راه گشای مدیریت پایدار عرصه های جنگلی و ابزاری مفید در پایش آنها باشد. این مطالعه با هدف مقایسه برخی خصوصیات فیزیکی- شیمیایی و میکروبی خاک در ارتباط با زوال بلوط در بخشی از جنگل های زاگرس جنوبی در شهرستان ملکشاهی استان ایلام انجام شد. نتایج تجزیه واریانس دو طرفه نشان داد که اثر ارتفاع از سطح دریا و همچنین اثر متقابل سلامت درخت و ارتفاع از سطح دریا بر شوری، کربن آلی، نیتروژن، پتاسیم و آهک خاک معنی دار بود. در بین خصوصیات شیمیایی کربن آلی، نیتروژن، پتاسیم و شوری خاک زیراشکوب الگوی تغییر مشابهی در رابطه با خشکیدگی و ارتفاع از سطح دریا داشتند. به طوری که بیشترین میزان این متغیرها در بالابند و زیر درختان سالم دیده شد و با افزایش میزان خشکیدگی در این طبقه ارتفاعی روند نزولی نشان دادند. اثر سلامت درخت و ارتفاع از سطح دریا و اثر متقابل آنها بر شن، رس و وزن مخصوص ظاهری معنی دار بود. نتایج نشان داد که رطوبت اشباع خاک زیر درختان خشک در میان بند (9/33 درصد) و نیمه خشک پایین بند (28/32 درصد) به طور معنی داری کمتر از سایر درختان در سایر موقعیت ها بود. درصد شن در میا ن بند و پایی ن بند در زیر درختان خشک بیشتر از درختان نیمه خشک و سالم بود. وزن مخصوص ظاهری در هر سه طبقه ارتفاعی در زیر درختان نیمه خشک کمترین مقدار را نشان داد. اثر متقابل ارتفاع از سطح دریا و سلامت درخت بر تنفس پایه و برانگیخته خاک زیر تاج معنی دار بود. بیشترین مقدار تنفس پایه و برانگیخته در زیر درختان سالم بالابند (22/71 و 32/97 mgCO2-C kg -1day-1) مشاهده شد و با افزایش خشکی درختان میزان آنها کاهش یافت. همچنین نیتروژن، کربن آلی و پتاسیم خاک در زیر پایه های بلوط سالم بالابند بیشترین مقدار را داشتند. بر اساس نتایج، با توجه به عدم اختلاف معنی دار میانگین خصوصیات فیزیکی خاک بین بیشتر موقعیت های مورد مطالعه می توان بیان کرد که خصوصیات شیمیایی و بیولوژیک خاک نسبت به خصوصیات فیزیکی تغییرات خشکیدگی را در طول گرادیان ارتفاعی به صورت مشخص تری منعکس می کنند.