پهنه بندی آسیب پذیری شهر تهران در بحران های طبیعی از منظر گروه های جمعیتی

گروه های جمعیتی، آسیب پذیری یکسانی در برابر بحران های طبیعی ندارند و زنان، کودکان و سالمندان از آسیب پذیری  بیشتری نسبت به سایر گروه های جمعیتی برخوردارند. عامل جنسیت می تواند آسیب پذیری ها را تحت تاثیر قرار دهد به طوری که تجربیات بحران های گذشته نشان داده است که زنان و دختران در برابر مردان و پسران از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند. از طرف دیگر، زنان و دختران همچنین می توانند در صورت توانمندسازی، ظرفیت اجتماع را در مواجهه با بحران های طبیعی ارتقاء دهند. وضعیت تاهل افراد مانند مجرد، متاهل، بیوه و مطلقه بودن نیز در میزان آسیب پذیری افراد تاثیرگذار است. بنابراین، بررسی وضعیت گروه های جمعیتی آسیب پذیر به منظور برنامه ریزی مناسب جهت پیشگیری یا کاهش خطرپذیری بسیار حیاتی است و امروزه دیدگاه جنسیت یکی از شیوه های هوشمندانه در مدیریت و کاهش خطرپذیری محسوب می گردد. هدف از این پژوهش، پهنه بندی آسیب پذیری شهر در بحران های طبیعی از منظر گروه های جمعیتی است. برای این منظور اطلاعات تفکیک شده جنسیتی در گروه های جمعیتی آسیب پذیر شامل کودکان (به تفکیک دختران و پسران)، زنان و مردان (با توجه به وضعیت تاهل آنها)، و همچنین سالمندان (به تفکیک سالمندان زن و سالمندان مرد) در نظر گرفته می شود.

در این پژوهش، با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مناطق آسیب پذیر شهر تعیین و اولویت بندی بر این اساس صورت گرفت. روش پیشنهادی شامل ساخت یک ساختار سلسله  مراتبی از معیارها و زیرمعیارها، تهیه نقشه های آسیب پذیری براساس هر زیرمعیار، تولید ماتریس مقایسه ی دودویی، محاسبه  ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها، محاسبه ی نرخ ناسازگاری و محاسبه ی میزان آسیب پذیری هر منطقه است. بدین ترتیب مناطق اولویت دار شهری  برای توانمندسازی و ظرفیت سازی شناسایی می شود.

شهر تهران از شهرهای آسیب پذیر در برابر بحران های طبیعی است و وضعیت گروه های جمعیتی سبب افزایش میزان آسیب پذیری آن شده است. در این پژوهش، با توجه به گروه های جمعیتی آسیب پذیر با تفکیک جنسیتی در مناطق 22 گانه ی شهر تهران، مناطق آسیب پذیر شهر تعیین شدند و اولویت بندی بر این اساس صورت گرفت.

نتایج حاکی از این است که مناطق 4، 5، 15 و 20 از مناطق اولویت دار می باشند که لازم است ظرفیت سازی برای توانمندسازی گروه های آسیب پذیر جمعیتی آنها صورت گیرد.