بررسی تغییرات مکانی میزان رسوب دهی در ارتباط با پراکنش اجزاء لندفرمی (مطالعه موردی حوضه آبریز قره سو)

این پژوهش با هدف آگاهی از چگونگی روابط بین رسوب دهی (متغیر وابسته) و پراکنش اجزاء لندفرمی (متغیر مستقل) در سطح حوضه آبریز قره سو واقع در استان اردبیل انجام شد. داده های مورد استفاده عمدتا شامل آمار نسبتا دقیق رسوب دهی سالانه در 19 ایستگاه هیدرومتری و مدل رقومی ارتفاع (DEM) ناحیه با دقت 30 متر بود. متغیرهای مستقل (6 متغیر) از طریق طبقه بندی لندفرمی و تعیین درصد مساحت شش جزء لندفرمی شامل ستیغ، بالادست دامنه، میان دست دامنه، پنجه دامنه، سکو و  دره به دست آمد. متغیر وابسته (رسوب دهی ویژه) نیز از طریق مقادیر رسوب دهی سالانه ی ایستگاه های هیدرومتری استخراج شد. برای بررسی کامل تر و دقیق تر روابط متغیرها، از آزمون های آماری هم ناپارامتری (کای دو) و هم پارامتری (همبستگی پیرسون و اسپیرمن) استفاده شد. در گام نخست، نتایج تحلیل آمار ناپارامتری نشان داد که به غیر از دو لندفرم دره و ستیغ، بین توزیع طبقات رسوب دهی و توزیع طبقات اجزاء لندفرمی روابط معنی داری وجود دارد. در این بین به منظور تکرار معنی داری، اهمیت و قطعیت رابطه ی لندفرم میان دست دامنه طی سه آزمون مختلف مشخص شد. هر چند نتایج تحلیل همبستگی پیرسون حاکی از روابط مستقیم لندفرم های ستیغ، میان دست دامنه و دره با رسوب دهی ویژه و در مقابل، روابط معکوس لندفرم های بالادست دامنه، پایین دست دامنه و سکو با رسوب دهی است، اما روابط معنی داری حاصل نشد. بالاترین و پایین ترین ضرایب همبستگی اجزاء لندفرمی با میزان رسوب دهی به ترتیب به لندفرم های میان دست دامنه (R= 0/4) و بالادست دامنه (R= -0/03) تعلق داشت. نتایج آخرین آزمون یعنی آزمون همبستگی اسپیرمن، بار دیگر همچون آزمون کای نشان داد که بین سه لندفرم سکو، پایین دست دامنه و میان دست دامنه با رسوب دهی ویژه ی حوضه ها روابط معنی داری وجود دارد. بنابراین چنین نتیجه گرفته شد که طبقه بندی متغیرها به صورت اسمی و ترتیبی از اثرات باقیمانده ها کاسته و باعث معنی دارتر شدن روابط متغیرها شده است. به علاوه، تاثیر آشکار و مشارکت بیشتر میان دست دامنه در رسوب دهی حوضه ها، لزوم اولویت اقدامات آبخیزداری و حفاظت خاک را در این طبقه ی لندفرمی گوشزد کرد.