اتنوبوتانی (گیاه مردم نگاری) گیاهان حوزه آبخیز درویش چای سرعین با رویکرد دارویی و غذایی

اتنوبوتانی)گیاه مردم نگاری) علمی است که به مطالعه و بررسی رفتار یک قوم یا فرهنگ در یک منطقه خاص با گیاهان بومی آن منطقه می پردازد. این تحقیق به مطالعه دانش بومی پیرامون گیاهان دارویی و غذایی حوزه آبخیز درویش چای سرعین می پردازد. در این مطالعه اتنوبوتانیکی ساکنین 5 روستای ورنیاب، علی داشی، ورگه سران، اوجور و آلوارس مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات مورد نیاز پیرامون کاربرد گیاهان دارویی و غذایی با استفاده از پرسش نامه های باز از افراد آگاه به صورت مصاحبه مشارکتی و گفتمان محور گردآوری شد. نتایج نشان داد 57 گونه دارویی و غذایی توسط جوامع محلی استفاده می شود که متعلق به 21 تیره گیاهی بوده و بیشترین تعداد گونه های مدنظر به ترتیب متعلق به تیره های Asteraceae (کاسنی)، Lamiaceae (نعناییان)، Rosaceae (گل سرخیان)، Fabaceae (بقولات) و Apiaceae (چتریان) با 12، 9، 7، 5 و 3 گونه بودند. از 57 گونه معرفی شده توسط جوامع بومی، 27 گونه فقط خاصیت دارویی داشتند و 30 گونه نیز هر دو رویکرد دارویی و غذایی را شامل شدند. همچنین بیشترین و کمترین اندام مورد استفاده این گیاهان به ترتیب برگ (41 درصد استفاده) و پرچم (1 درصد استفاده) بودند. ساکنین حوزه بیشتر تمایل به استفاده از گیاهان دارویی به صورت دمنوش و دم کرده دارند و این نوع استفاده 42/68 درصد شیوه مصرف گیاهان دارویی را در بر می گیرد. استفاده از گیاهان غذایی در انواع سوپ ها و آش ها با 3/19 درصد بیشترین کاربرد را نشان داد. طبق نتایج، بیشترین مصرف دارویی گیاهان منطقه مورد مطالعه در درمان و یا پیشگیری سرماخوردگی و سرفه (35 درصد) می باشد. انجام این تحقیق می تواند چه از لحاظ مدیریت بهره برداری گیاهان دارویی و غذایی منطقه و چه از لحاظ زنده نگه داشتن دانش بومی افراد مسن تر و انتقال این گنجینه گران قدر به نسل های جوان تر کاربرد داشته باشد.