تحلیل همدید روزهای گرد و غباری شدید دوره گرم در مناطق مجاور پهنه های بیابانی (مطالعه موردی: اهواز)

هدف این پژوهش کشف رابطه میان الگوهای گردشی پدیدآورنده گرد و غبارهای شدید اهواز با رویکرد محیطی به گردشی است. بدین منظور، داده های شبکه ای روزانه ارتفاع ژیوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، فشار تراز دریا و مولفه های باد مداری و نصف النهاری به صورت متناظر با 229 روز گرد و غباری شدید دوره گرم از پایگاه داده (NCEP/NCAR) دریافت شد. با انجام تحلیل خوشه ای پایگانی انباشتی بر روی نقشه های ارتفاع ژیوپتانسیل و فشار تراز دریا با آرایه ای به ابعاد 1617×229 و ادغام روزها به روش وارد 3 الگوی گردشی برای تراز 500 هکتوپاسکال و 3 الگوی گردشی برای فشار تراز دریا شناسایی و برای هر الگو، یک روز به عنوان نماینده بر اساس ضریب همبستگی با آستانه 95% تعیین و نقشه های ترکیبی فشار تراز دریا و الگوهای ارتفاع ژیوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، بردارهای سرعت و جریان های هوا در این روزها ترسیم و تحلیل شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بر اساس الگوهای 1 و 2 در ترازهای 500 هکتوپاسکال و فشار تراز دریا رخداد گرد و غبارهای شدید اهواز متاثر از استقرار فرودی در شرق مدیترانه و کم فشارهای حرارتی سطح زمین به ویژه کم فشار خلیج فارس است. در الگوی 3 دو تراز مزبور نیز همگرایی مداری سامانه چرخندی خلیج فارس و پرفشار آزور و در نتیجه افزایش شیو فشار روی منطقه موجب انتشار و انتقال پدیده گرد و غبار در خوزستان و شهر اهواز می شود. بر اساس این پژوهش، مهم ترین منابع گسترش گرد و غبار به قلمرو مطالعاتی بیابان های عراق، عربستان و سوریه است.