نوگرایی و رئالیسم در اندیشه های سیدعظیم شیروانی و تاثیر آن در محتوای نشریات قفقاز در اوایل قرن بیستم (مطالعه موردی؛ نشریه ی ملانصرالدین)

سید عظیم شیروانی یکی از پیشگامان نوگرایی و ریالیسم در میان مسلمانان قفقاز بود که با باورهای اشتباه و سنت گرایانه ی جامعه ی خویش به مبارزه پرداخت و با اشاعه ی اندیشه های نوگرایانه در ایجاد مدارس نوین، تدریس علوم جدید در مدارس، مبارزه با خرافات و تعالیم سنتی موجود در جامعه در تغییر وضعیت زندگی مسلمانان قفقاز نقش مهمی داشت. اندیشه های واقع گرایانه ی شیروانی در میان شاگردان و هم عصران ریالیست وی مورد توجه قرار گرفت و در محتوای مطبوعات آن عصر از جمله نشریه ی ملانصرالدین انعکاس یافت. این پژوهش برآن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و آرشیوی به تاثیر اندیشه های ریالیستی سید عظیم شیروانی در محتوای نشریه ی ملانصرالدین بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که افکار و اندیشه های ریالیستی سید عظیم شیروانی و اقدامات وی در راستای تبلیغ نوگرایی و ریالیسم در قفقاز نقش مهمی در توجه نشریه ملانصرالدین به واقع گرایی و اصول جدید داشت و این نشریه با پشتوانه ی نظری اندیشه های ریالیستی شیروانی، تاثیر زیادی در مبارزه با خرافات و نیز حیات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مسلمانان قفقاز داشت.