تحلیل روانکاوی شخصیت و باورها در رمان النهایات عبدالرحمن منیف

بیش از یک سده است که تحلیل روانشناسی به عنوان یکی از دانش های نوین مورد توجه قرار گرفته است. فروید بنیانگذار مکتب روانکاوی، پایه های این علم را بنا نهاد و شاگردانش این دانش را به رشد و بالندگی رساندند. با توجه به ظرفیت والای ادبیات، پیوند این دانش با روانشناسی شایان توجه است. رمان های عبدالرحمن منیف از آثار ارزشمند و برجسته ادبیات عرب هستند که می توان آن ها را با استفاده از شیوه های تحلیلی و نقادانه نوین مورد بررسی قرار داد و بدین ترتیب جوانب پنهان آن ها را آشکار، شرح و تفسیر کرد. بدین منظور در پژوهش حاضر با انتخاب رمان النهایات عبدالرحمن منیف تلاش شده با توجه به نقش شخصیت ها و باورها، به روانکاوی فردی و جمعی و مفاهیم برجسته روانی موجود در آن ها پرداخته شود. رمان النهایات از رمان های شناخته شده و اثرگذار در کشورهای عربی بوده که وی در تالیف آن به نقد اوضاع جامعه اش پرداخته است. در این پژوهش، شخصیت ها با توجه به جنبه های روانی و آسیب هایی چون ترس، اضطراب، مرگ اندیشی، ماتم، مالیخولیا و جنون و دیوانگی تحلیل شده اند. همچنین باورها و کنش های عامیانه مانند مادر زمین، توتم، تابو، نوستالژی و مکانیزم های دفاعی مورد واکاوی قرار گرفته اند. اما جنبه های روانی شخصیت هایی چون عساف و مردم طیبه و انسان گرایی آن ها، برجستگی بیشتری داشته اند. شخصیت عساف فضای ناگوار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی روستای طیبه را به نمایش می گذارد. در واقع او مشکلاتی را که مردم این جامعه با آن درگیر هستند به خواننده منتقل می کند و بازتاب این شرایط نامساعد را می دهد. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی حوادث داستان پرداخته است. نتایج حاصل از بررسی رمان النهایات منیف از منظر روانی نشان می دهد که کشمکش درونی و نبرد دایمی میان مرگ و زندگی از جمله مهم ترین مواردی هستند که منیف به آن ها پرداخته است. او در رمان خود سعی می کند بی نظمی، آشفتگی جامعه و فقر و بدبختی مردم را به نمایش درآورد و مرگ عساف را عامل تغییر وضع موجود شمرد.