ارزیابی سه مرحله ای تحمل به تنش شوری در زنیانTrachyspermum ammi L.) Sprague ex Turrill

زنیان یک گیاه دارویی مهم است که عمدتا در برخی مناطق خشک و نیمه خشک جهان رشد می کند. ارزیابی سه مرحله ای از طریق آزمایش های مستقل در مراحل رشدی جوانه زنی، گیاهچه، و گیاه بالغ جهت شناسایی اکوتیپ های ایرانی متحمل به تنش شوری از میان 25 اکوتیپ مختلف با استفاده از غلظت های 0، 50، 100، و 150 میلی مولار NaCl انجام شد. اثر متقابل معنی دار اکوتیپ × شوری برای تمام صفات مورد بررسی در مراحل مختلف رشدی در هر سه آزمایش مستقل مشاهده شد. درصد جوانه زنی، قوه نامیه بذر، و بیوماس وزن خشک تمامی اکوتیپ های مورد بررسی با افزایش سطوح شوری کاهش یافت. با فزایش سطوح تنش شوری اکوتیپ های زنیان پاسخ های متفاوتی از لحاظ فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز و پراکسیداز نشان دادند. تحت شرایط تنش شوری محتوای پرولین بیشتر اکوتیپ های مورد بررسی افزایش یافت. اثر مضر تنش شوری بر صفات عملکرد بذر و سایر اجزای عملکرد در ارزیابی مرحله گیاه بالغ مشاهده شد. تجزیه همبستگی ساده صفات و تجزیه ضرایب مسیر نشان داد که صفات کاتالاز و وزن هزار دانه صفاتی هستند که می توان از آنها به عنوان معیار انتخاب غیرمستقیم برای عملکرد بذر زنیان تحت شرایط تنش شوری استفاده نمود. بر اساس غربالگری سه مرحله ای در مراحل ذکر شده، شش اکوتیپ ایرانی زنیان شامل اکوتیپ های اراک، فلاورجان، قم، همدان، کرج، و شیراز به عنوان اکوتیپ های متحمل به تنش شوری شناسایی شدند.