فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس و عصاره های گیاه شاه اسپرغم وتاثیر آنها در ثبات اکسیداتیو روغن آفتابگردان

یکی از روش های جلوگیری از اکسیداسیون روغنها استفاده از آنتی اکسیدان ها است. استفاده از گیاهان دارویی و ترکیبات موثره آنها به عنوان آنتی اکسیدانهای طبیعی امروزه مورد توجه محققین قرار گرفته است. شاه اسپرغم متعلق به تیرهAsteraseae است. در این مطالعه به جداسازی ترکیبات موجود در اسانس و عصاره های گیاه و تعیین ترکیبات و تاثیر آنها در جلوگیری از اکسیداسیون روغن آفتابگردان پرداخته شده است.

سرشاخه های گلدار جمع آوری و خشک گردید. اسانس به روش تقطیر با آب استخراج و عصاره هابا روش خیساندن تهیه شد. سنجش میزان فنل، فلاونویید و ترپنویید عصاره ها انجام شد. اجزای اسانس با GC-MS تعیین گردید. اثر عصاره ها در به تاخیر انداختن فساد اکسیداتیو در روغن آفتابگردان تصفیه شده از طریق اندازه گیری عدد پراکسید، عدد باربیتوریک اسید و زمان مقاومت به اکسیداسیون نمونه ها تعیین شد.

عصاره متانولی از بیشترین میزان فلاونویید و فنل کل عصاره کلروفرمی از بیشترین مقدار ترپنویید برخوردار بود. ترکیبات مهم شناسایی شده در اسانس 1و8-سینول، بتا توجون، سیکلوپنتانول، سیکلوهگزن و بتا بیزابولین بود. در بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره و اسانس شاه اسپرغم در روغن آفتابگردان، با افزایش غلظت اثر آنتی اکسیدانی آنها بیشتر شد. نتایج حاصل از بررسی پایداری اکسایشی روغن حاوی غلظت های مختلف عصاره و اسانس نشان داد که غلظت ppm 1000 عصاره متانولی و اسانس با غلظت 800 ppm نسبت به غلظت های دیگر و نمونه شاهد در پایداری اکسایشی روغن آفتابگردان موثرتر عمل نموده و آنتی اکسیدان سنتزی BHT در غلظت 200 ppm نیز تاثیر بیشتری داشتند.

با مقایسه عصارها می توان نتیجه گرفت که متانول بهترین حلال جهت استخراج فنل و فلاونویید است. از طرفی با توجه به وجود ترکیبات موثر در اسانس این گیاه، می توان از آن بعنوان آنتی اکسیدان استفاده کرد. عصاره متانولی و اسانس با اثر ضد رادیکالی بسیار خوب می توانند جایگزین BHT در روغن آفتابگردان شوند.