جامعه امامیه و شیوه های اثبات امامت در دوره امام حسن عسکری (ع)

جامعه امامیه در سده سوم هجری، تحت‌ تاثیر میراث روایی و اجتماعی دوره ایمه پیشین و چالش‌های پیش‌آمده در سامرا، با مشکلات فراوانی در معرفی و پذیرش امامت روبه‌رو شد. بخشی از این موارد را باید در طبقه‌بندی اجتماعی، نوع دست‌رسی به ایمه سامرا و سطح فکری شهروندان جامعه امامیه دید. تفاوت افراد نسبت به سازوکار شناخت امام و نوع باور به آن حضرت، سبب شد تا دست‌کم سه سبک برای شناخت امام در این دوره مطرح شود. چگونگی فهم این ساختار و مفهوم‌شناسی آن در بستر جامعه امامیه، پرسشی است که این نگاشته بدان می پردازد. روش این نگارش، تحلیل اعتقادی، اجتماعی و سیاسی داده های تاریخی - حدیثی منابع سده های متقدم بر اساس نظریه سنخ‌شناسی اجتماعی است. یافته ها ضمن تایید چندگونگی سازوکار شناخت امام در میان امامیه، نگاه های سیاسی، باورهای دینی و زمینه های اجتماعی را در این سبک از امام‌شناسی، برجسته تر می دانند. سه دسته «امامیه سیاسی» - با تایید جایگاه امام حسن عسکری7 توسط دربار عباسی - ، «امامیه عوام» - با مراجعه به امام و مشاهده کرامت و هیبت امام - ، و «امامیه نص گرا» - با گرایش به نص - در کنار یک‌دیگر هندسه جامعه امامیه را در عصر امام حسن عسکری (ع) شکل می دادند.