بررسی متغیرهای اثرگذار بر پیش بینی رفتار ایمنی کشاورزان، بر اساس مدل تلفیقی رفتار برنامه ریزی شده و تئوری اعتقاد بهداشتی
در طی سالهای اخیر، رشد علفهای هرز و افزایش مقاومت آفات سیبزمینی (Solanum tuberosum L) نسبت به سموم شیمیایی، در دشت اردبیل قابل توجه بوده است. از آنجا که قالب کشاورزان سیب زمینی کار در منطقه، خرده مقیاس بوده و شناخت صحیحی نسبت به خطرات ایمنی سموم شیمیایی کسب نکردهاند، توجه به رفتار ایمنی بیش از گذشته مورد اغماض قرار گرفته است. لذا هدف تحقیق، بررسی متغیرهای اثرگذار بر پیش بینی رفتار ایمنی کشاورزان سیب زمینی کار دشت اردبیل، بر اساس مدل تلفیقی رفتار برنامه ریزی شده و تئوری اعتقاد بهداشتی بود.
این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی بوده که در سال 1398 انجام شد. به روش نمونه گیری چندمرحله ای با انتساب متناسب، 370 کشاورز با کمک جدول بارتلت و همکاران انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه ای ساختاریافته بود و متغیرهای اصلی مربوط به دو مدل پرکاربرد در برآورد رفتار ایمنی (رفتار برنامه ریزی شده و تئوری اعتقاد بهداشتی) در قالب یک مدل تلفیقی تعیین شد. بروز رفتار ایمنی نیز در چهار مرحله تهیه و انبارداری، آماده سازی، استفاده و پس از استفاده از سموم شیمیایی در مدل گنجانده شد. نهایتا به کمک مدل معادلات ساختاری و نرم افزارهای SPSS18 و AMOS20، ضمن تعیین برازش کلی مدل و مهمترین مرحله بروز رفتار ایمنی، متغیرهای تبیین کننده رفتار ایمنی در میان کشاورزان بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها نیز، از فرمول محاسبه سطوح رفتار ایمنی، مدلیابی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر استفاده شد.
مطابق نتایج، غالب کشاورزان (0/33 درصد)، دارای رفتار ایمنی نسبتا ناایمن بودند. تحلیل مدل معادلات ساختاری نشان داد برازش مدل تلفیقی برای پیشبینی رفتار ایمنی کشاورزان مطلوب بدست آمد و در مجموع مدل پیشنهادی توانست تا 73 درصد قدرت تبیینکنندگی برای پیشبینی بروز رفتار ایمنی را ایفا نماید. این مدل توانست بیشترین تبیین برای رفتار ایمنی را در مرحله "استفاده از سموم شیمیایی" (با 68 درصد قدرت تبیین کنندگی) نشان دهد. مهمترین متغیرهای تبیین کننده در بروز رفتار ایمنی نیز، به ترتیب مربوط به دانش (**35/0=β)، نگرش (**57/0=β) و اشاره به عمل (**35/0=β) بود؛ اما تاثیر سه متغیر سن، ارزش بهداشتی و موانع درکشده در مدل معنی دار بدست نیامد. همچنین، بهترین مسیرهای تبیین کننده در بروز رفتار ایمنی، به ترتیب مربوط به مسیر نیت منجر به رفتار ایمنی (850/0)، اشاره به عمل منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (297/0)، نگرش منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (178/0) و هنجارهای ذهنی منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (178/0) بدست آمد.
مدل تلفیقی تحقیق میتواند در حد قابل قبولی تبیین کننده بروز رفتار ایمنی در همه مراحل بکارگیری سموم شیمیایی (به ویژه مرحله استفاده از سموم شیمیایی) در میان کشاورزان باشد. اولویت دهی به برنامه های آموزش کشاورزان جهت بهبود دانش در بکارگیری سموم شیمیایی و استفاده از رسانههای محلی و ارتباط جمعی برای بهبود نگرش و اشاره به عمل، میتواند نقش موثری بر ارتقای رفتار ایمنی کشاورزان داشته باشد. جلب مشارکت و همراهی معتمدان محلی، تعاونیهای تولیدی و تشکلهای کشاورزی جهت بهبود هنجارهای ذهنی کشاورزان در راستای ارتقای رفتار ایمنی بسیار اثرگذار خواهد بود.
پرداخت حق اشتراک به معنای پذیرش "شرایط خدمات" پایگاه مگیران از سوی شماست.
اگر عضو مگیران هستید:
اگر مقاله ای از شما در مگیران نمایه شده، برای استفاده از اعتبار اهدایی سامانه نویسندگان با ایمیل منتشرشده ثبت نام کنید. ثبت نام
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.