بررسی مسئله شکاف دیجیتالی در ایران بر اساس رویکرد جدید «نظام نوآوری مبتنی بر مسئله»

یکی از مسایلی که کشورها در دهه‎های اخیر با ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) با آن مواجه شده اند، مسئله شکاف دیجیتالی است که به توزیع نابرابر منابع و افزارهای فناورانه در حوزه فاوا اشاره دارد. بنابراین، شکاف دیجیتالی از جمله مسایلی است که سیاست گذاران در هر کشور باید به آن توجه کنند تا از طریق مدیریت موثر آن، توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز حاصل شود. پژوهش‎هایی که تاکنون برای تحلیل مسئله شکاف دیجیتالی انجام شده اند، به طور عمده غیرنظام مند بوده و به تحلیل نظام مند فرایند توسعه فناوری و نوآوری از جنبه های فنی و اجتماعی در این مسئله توجهی نداشته‎اند. از این رو، در این مقاله ضمن ارزیابی وضعیت شکاف دیجیتالی در ایران بر اساس مدل آمادگی شبکه ای، برای نخستین بار رویکرد جدید «نظام نوآوری مبتنی بر مسئله (PIS)» به‎عنوان چارچوبی نظام مند برای تحلیل مسئله شکاف دیجیتالی و ارایه توصیه های سیاستی برای کاهش آن معرفی و به‎کارگرفته می‎شود. روش پژوهش حاضر، ترکیبی و از نوع توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعه اسنادی و نظرسنجی از خبرگان است. ابزار جمع آوری داده پرسش‎نامه، مصاحبه و مطالعات کتابخانه ای است. نتایج پژوهش نشان می دهند که ایران با کشورهای بررسی شده در پژوهش حاضر، شکاف دیجیتالی شایان توجهی دارد و ضعف در زمینه توسعه زیرساخت های دیجیتالی، ناهماهنگی و موازی کاری‎های متعدد در لایه سیاست گذاری و ناآگاهی مردم و نداشتن مهارت های لازم در خصوص به‎کارگیری فاوا به‎ویژه در مناطق محروم، از جمله عوامل موثر بر تشدید شکاف دیجیتالی ایران بوده اند.