واکاوی رابطه علیت در قتل عمد در قانون مجازات اسلامی ایران و رویه قضایی مصر و تطبیق آن با حقوق شهروندی

رابطه علیت، واسطه ای است که فعل و نتیجه را به هم پیوند می دهد و نقش این رابطه بیان سهم و تاثیر رفتار مجرمانه در نتیجه نهایی است و هیچ چیزی پیوستگی رفتار مجرمانه به نتیجه را قطع نکرده باشد که در این بین، ارتباط بین حقوق شهروندی و قانون مجازات اسلامی معنا پیدا می کند. آیین دادرسی کیفری و قانون مجازات اسلامی در پی کشف و مجازات رابطه های علیت و سببیت در قتل عمد هستند و برای کشف این رابطه، هرچند با منشور حقوق شهروندی همراه هستند، لیکن در مواردی نادر این امکان وجود دارد که حقوق شهروندی نادیده گرفته شود، از آنجایی که این دو (فعل و نتیجه) پدیده ای مادی هستند، جایگاه رابطه علیت در رکن مادی جرایم می باشد، در حالی که دیوان عالی مصر معیار رابطه علیت را بر پایه دو عنصر مادی و معنوی استوار می داند.

مواد و روش ها:

در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای به صورت فیش برداری از منابع مرتبط با تحقیق به ترابط حقوق شهروندی و قانون مجازات اسلامی ایران در انطباق با رویه قضایی مصر در قبال رابطه علیت و سببیت در قتل عمد پرداخته شده است. با عنایت به این که این تحقیق به صورت تطبیقی با نظام حقوقی مصر صورت پذیرفته است، محدودیت ما، عدم دسترسی به منابع، به خصوص در نظام حقوقی مصر بود.

ملاحظات اخلاقی:

در تمام مراحل نگارش مقاله، از اصل امانتداری و صداقت پیروی شده است.

یافته ها:

یافته ها حاکی از این است که مقنن ایرانی در مواد متعددی نظیر ماده 492 ق.م.ا. برای تحقق قتل یا هر جنایت دیگر علاوه بر آنکه رفتار مرتکب، سبب نتیجه شده باشد، استناد قتل به رفتار مرتکب را لازم دانسته است.

نتیجه گیری:

قانونگذار ایرانی در مواد مختلفی احترام به حقوق شهروندی را سرلوحه خود قرار داده و استناد قتل را به رفتار مرتکب ضروری دانسته است و به آزادی های شهروندان احترام گذارده شده است و رویه قضایی مصر نیز همین شیوه را در پیش گرفته است، گرچه در خصوص معیار رابطه علیت، ماده خاصی در قانون مجازات مصر وجود ندارد، اما دیوان عالی مصر در احکام قضایی صادره، احراز رابطه علیت و سببیت را لازم دانسته است.