جایگاه اشخاص غیر قضایی در قانون آیین دادرسی کیفری جدید در فرآیند دادرسی جزایی و در پرتو حقوق شهروندی

دادرسی کیفری فرآیندی طولانی است که از کشف جرم شروع شده و با اجرای احکام کیفری خاتمه می یابد. اشخاص مختلفی در فرآیند دادرسی جزایی ایفای نقش می نمایند که در یک تقسیم بندی می توان این اشخاص را به دو گروه اشخاص قضایی و غیرقضایی تقسیم نمود.

مواد و روش ها:

روش تحقیق در این مقاله به صورت کتابخانه ای و با بهره گیری از منابع استنادی و فیش برداری می باشد.

یافته های تحقیق:

یافته ها حاکی از این است که قانون آ.د.ک مصوب 1392 با اصلاحات سال 1394 دارای نوآوری های متفاوتی در جنبه های مختلف است. در این قانون به نقش اشخاص غیرحقوقی در فرآیند دادرسی توجه شده که حقوق شهروندان را به گونه ای فارغ از بروکراسی های اداری به خود ایشان واگذار نموده است.

در قانون جدید آ.د.ک نقش اشخاص غیرقضایی در دادرسی جزایی نسبت به گذشته پررنگ تر شده است و این تغییر تا حدی ناشی از تغییر ماهیت دادرسی جزایی و پارادایم های مربوط به آن و پذیرش برخی از جنبه های عدالت ترمیمی و برگرفته از منشور حقوق شهروندی مصوب 1395 می باشد. عوامل دیگری ازجمله لزوم تحقق یک دادرسی عادلانه، پیچیده شدن جرایم و رفتار متهمین نیز حضور موثرتر اشخاص غیرقضایی را در فرآیند دادرسی جزایی می طلبد. در بین نوآوری های صورت گرفته، حضور فعال و موثر مددکاری اجتماعی در مراحل مختلف دادرسی کیفری، حضور اشخاص ذی صلاح در تشکیل پرونده شخصیت، حضور مشاوران در محکمه اطفال و نوجوانان و ایفای نقش سازمان های مردم نهاد در دادرسی جزایی و برخی از مراکز و سازمان های ذی صلاح بیشتر قابل توجه است، به نحوی که می توانیم بگوییم، قانون آ.د.ک 1392 واجد جنبه های مختلفی از عدالت ترمیمی با حضور اشخاص غیرقضایی است.