تاثیر روان شناختی ذهنیت مریدانه در آفرینش کرامات مشایخ در سنت صوفیانه

ارادت ورزی و رابطه مرید و مرادی، رکن اصلی سلوک صوفیانه است. از مهم‌ترین ویژگی‌های سنت صوفیانه، چهره قدسی و معنوی است که از مشایخ ترسیم می‌شود. یکی از مهم‌ترین پی رنگ‌های این تصویر، کرامات و خوارقی است که از شیخ و مراد صوفی صادر شده، او را در جایگاهی الاهی و حیرت انگیز می‌نشاند. این کرامات که به وفور به‌صورت کتبی و شفاهی ازسوی مریدان فرق تصوف در مورد بزرگان خود گزارش می‌شود، به فرهنگ عامه نیز راه یافته است.
ناقدان تصوف تاکنون این کرامات و خوارق را یا ساخته‌هایی جعلی و دروغین مریدان این گروه‌ها دانسته‌اند، یا آن را محصول روش‌هایی نامتعارف و غیر مشروع، مانند سحر، شعبده، ارتباط با جنیان، ریاضات غیر شرعی و مانند این ها ارزیابی کرده‌اند.
نگارنده در این نوشتار نخست مسئله ارادت را طرح کرده و کوشیده است که با بررسی جوانب مختلف آن، موقعیت و حالت ذهنی مریدانه را ترسیم کند؛ پس از آن، این احتمال را به میان آورده است که بخش مهمی از گزارش‌های مریدان فرقه های صوفیانه در باب کرامات مشایخ خود، زاییده ذهن ارادت ورزی است که به طور خودکار حالت ارجاعی یافته و هر پدیده و رویدادی را ناخودآگاه، به کرامت و خارق عادتی ازسوی شیخ نسبت می‌دهد و آن را به شکلی قطعی و احساسی گزارش می‌کند.
نگارنده در این پژوهش از تلفیق دو شیوه کتابخانه‌ای و تجربه نگارانه بهره برده و پس از مستندسازی مدعیات خود به آثار مکتوب صوفیه، تجربه‌های عینی خود از سال ها رویارویی با مریدان این گروه‌ها را نیز ذکر کرده و به تحلیل و جمع بندی پرداخته است.