تحلیلی بر چالش های حقوق شهروندی در شهرهای ایران (مطالعه موردی: شهر قزوین)

امروزه، شهرها مهم‏ترین اجتماعات انسانی‏اند که در آن تعاملات و ارتباطات مختلف انسان‏ها، طبیعت، صنایع، کالا، و خدمات به شکل پیچیده‏ای به هم پیوند خورده و زندگی اجتماعی نیازمند مناسبات حقوقی نظام‏مند در میان افراد و گروه‏های مختلف جامعه شده است. از این‏رو، در اجتماعات شهری شاخه‏ای علمی به نام «حقوق شهروندی» شکل‏گرفته است که به بررسی روابط میان مردم شهر، وظایف، و مسئولیت‏های شهروندان در قبال یکدیگر، محیط شهری و دولت یا قوای حاکم و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه آن بر عهده مدیران شهری و قوای حاکم است می‏پردازد. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع مختلف اسنادی- پیمایشی سعی شده است وضعیت حقوق شهروندی در شهر قزوین بررسی شود. یافته‏های پژوهش پس از مصاحبه با کارشناسان حقوق شهروندی و اشباع نظری، با استفاده از ابزار پرسش‏نامه محقق‏ساخته از 384 نفر از ساکنان شهر قزوین، جمع‏آوری و با استفاده از آزمون فریدمن و پیرسون تحلیل‏شده است. پرسش‏نامه پژوهش شامل 41 گویه در چهار بعد از ابعاد حقوق شهروندی و شامل حقوق اجتماعی‏- فرهنگی، حقوق کالبدی و زیست‏محیطی، حقوق اقتصادی، و حق دسترسی به امکانات و خدمات است . نتایج پژوهش حاکی از آن است که سن افراد، میزان تحصیلات، و پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد با میزان آگاهی از حقوق شهروندی رابطه دارد و تجربه زندگی اجتماعی و تعامل با دیگران و همچنین پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد که زمینه را برای گسترش تعاملات اجتماعی فراهم می‏کند با افزایش آگاهی از حقوق شهروندی رابطه مستقیم دارد.