ماهیت شناسی لذت و جایگاه آن در اخلاق اسلامی از منظر استاد مصباح یزدی

این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و از طریق رجوع به اندیشه های استاد مصباح یزدی به بررسی مسئله لذت پرداخته و در پی پاسخ به این سوال است که لذت چه جایگاهی در اخلاق اسلامی دارد؟ نتایج پژوهش نشان می دهد لذت یک گرایش اصیل فطری و به معنای ادراک هر امری است که با نفس انسان ملایمت داشته باشد. درک لذت مستلزم چهار شرط است: وجود قوه متناسب با لذت؛ ملایمت با طبع؛ وجود شرایط فراهم آمدن درک لذت؛ قرارگرفتن شیء مورد نظر در شعاع آگاهی و توجه فرد. از یافته های مقاله اینکه نشان داد، لذت محرک اصلی انسان در رفتارهای اختیاری است به طوری که هیچ فاعلی بدون کشش و ملایمت مطابق با طبعش نمیتواند فعل مورد نظر را انجام دهد؛ همچنین لذت براساس نقشی که در کمال نهایی انسان دارد به لذت ممدوح و مذموم تقسیم می شود. استاد مصباح براساس منطق قرآن دو ملاک کیفیت و دوام را برای تشخیص لذت اصیل از غیرآن، ارایه نموده و شناخت کمال حقیقی انسان را برای شناخت لذت اصیل ضروری می دانند. در نتیجه همچنان که شناخت کمال حقیقی، مستلزم شناخت لذیذ اصیل است، شناخت لذیذ اصیل نیز مستلزم شناخت کمال حقیقی است. در نگاه ایشان عواملی که در ترجیح یک لذت یا تشخیص مصادیق آن دخالت دارند همواره اختیاری نبوده و به صورت کلی عبارتند از نیازهای طبیعی، عادت، عقل و وحی.