نقش ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در تشکیل آبکندها در اراضی گندم دیم، شمال غرب ایران

این پژوهش با هدف بررسی اثر ویژگی های خاک بر فرسایش آبکندی در حوزه آبخیر قرانقوچای واقع در جنوب استان آذربایجان شرقی انجام گرفت. برای انجام این پژوهش منطقه کشاورزی دیم به ابعاد 30 کیلومتر در 30 کیلومتر که تحت تاثیر فرسایش آبکندی بود، انتخاب شد و در 36 شبکه مقدار فرسایش آبکندی و ویژگی های آبکندها همراه با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که فرسایش آبکندی در منطقه از 64 /2 تن در کیلومتر مربع تا 7 /242 تن در کیلومتر مربع تغییر کرد و میانگین آن در منطقه 21 /38 تن در کیلومتر مربع است. فرسایش آبکندی همبستگی معنی داری با درصد شن (28 /0 =r)، رطوبت اشباع خاک و پایداری خاکدانه (27 /0 =r، 29 /0 - =r) دارد. پایداری خاکدانه بر خلاف دو ویژگی دیگر خاک نقش کاهشی در فرسایش آبکندی دارد. هیچ گونه ارتباطی بین فرسایش آبکندی و درصد سیلت و عامل فرسایش پذیری خاک (K) برآورد شده با معادله جهانی فرسایش خاک (USLE) یافت نشد. این مطالعه نشان داد که پایداری خاکدانه عمده ترین ویژگی خاک در تعیین فرسایش آبکندی در اراضی دیم است. نگهداری بقایای گیاهی نخستین راه کار برای افزایش محتوای ماده آلی خاک، بهبود پایداری خاکدانه و در نتیجه کاهش حساسیت خاک به فرسایش آبکندی در منطقه است.